Bản vị vàng là gì?

Bản vị vàng được xem là một chế độ được Chính phủ nhiều nước sử dụng làm cơ sở nhằm cung ứng tiền tệ. Trong lịch sử, giai đoạn của bản vị vàng là thời kỳ cuộc chiến tiền tệ lần thứ 1 nhất ra. Bên cạnh đó thì sự sụp đổ của chế độ này là tiền đề để tạo ra mối quan hệ giữa giá vàng và USD sau này. Vậy cụ thể, bản vị vàng là gì? Tác động của bản vị vàng đối với giá vàng thời điểm hiện nay như thế nào? Tất cả sẽ được chúng tôi giải đáp ngay trong bài viết này.

Bản vị vàng là gì?

Bản vị vàng là gì?

Bản vị vàng (tên tiếng anh là Gold Standard) đây là hệ thống tiền tệ mà ở đó giá trị tiền tệ của một quốc gia được xác định dựa vào một số lượng vàng nhất định. Trong chế độ bản vị vàng, những quốc gia sẽ đồng ý đổi tiền giấy thành một lượng vàng cố định. Những quốc gia sử dụng bản vị vàng đều đặt ra một mức giá cố định cho vàng và thực hiện việc mua bán vàng ở mức giá cố định đó. Mức giá cố định được sử dụng để xác định giá trị của tiền tệ.

Chế độ bản vị vàng có tên gọi khác là chế độ bản vị tiền vàng hay kim bản vị. Tuy nhiên, hiện nay, không quốc gia nào sử dụng hệ thống bản vị vàng. Anh ngừng sử dụng chế độ bản vị vàng vào năm 1931, Mỹ cũng ngừng sử dụng vào năm 1933 cũng như từ bỏ tàn dư của hệ thống bản vị vàng năm 1973. Bản vị vàng đã được thay thế bằng tiền pháp định (hay Fiat Money). Đây là loại tiền tệ được chính phủ một quốc gia phát hành, quy định cũng như công nhận hợp pháp tại quốc gia đó. Ví dụ, tiền pháp định của Việt Nam sẽ là Việt Nam đồng (viết tắt VND), tiền pháp định của Mỹ sẽ là USD (đồng đô la) hay của Anh sẽ là bảng Anh (viết tắt là GBP)...

Đặc điểm của bản vị vàng

Tiền giấy sẽ được chuyển thành vàng với một tỷ giá cố định. Điều này nghĩa là giá trị của tiền giấy được đảm bảo với giá trị của vàng.
Trong bản vị vàng, lạm phát vẫn có thể xảy ra nếu như giá cả hàng hóa tăng, tốc độ sản xuất vàng lớn hơn so với tốc độ sản xuất hàng hóa và dịch vụ khiến cung tiền tăng nhanh hơn so với lượng vàng thực tế.
Mỗi quốc gia sẽ có những quy định riêng trong việc quy đổi giá trị đồng nội tệ của mình thành vàng.
Không hạn chế việc mua bán vàng theo giá quy định.
Các quốc gia được tự do xuất nhập khẩu cũng như trao đổi vàng với nhau.
Tiền xu được phát hành bởi ngân hàng trung ương và sẽ được hỗ trợ bằng vàng.

Các quy tắc chung của bản vị vàng

Các quốc gia thực hiện ấn định giá trị đồng tiền của mình với vàng, không hạn chế việc mua và bán vàng tại mức giá đã quy định.
Xuất nhập khẩu vàng ở mọi quốc gia được tự do hoạt động.
Tiền phát hành do ngân hàng trung ương được bảo đảm 100% là bằng vàng.

Ưu điểm và nhược điểm của bản vị vàng

Ưu điểm và nhược điểm của bản vị vàng

Ưu điểm

Bản vị vàng hạn chế quyền lực của các chính phủ hay ngân hàng trong việc gây ra lạm phát giá cả bằng việc phát hành quá nhiều tiền giấy dù bằng chứng cho rằng ngay cả trước cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất, các cơ quan quản lý tiền tệ không thực hiện hợp đồng cung ứng tiền khi quốc gia có dòng chảy vàng.
Ngoài ra, tỷ giá hối đoái cố định căn cứ theo bản vị vàng sẽ làm giảm rủi ro biến động về giá cả hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu giữa các nước và thúc đẩy quá trình thương mại quốc tế.

Nhược điểm

Ngoài những ưu điểm thì bản vị vàng cũng tồn tại những hạn chế sau:

Lượng cung tiền quốc gia phụ thuộc vào lượng vàng di chuyển vào hay ra khỏi quốc gia đó đồng thời cung tiền của những quốc gia sử dụng hệ thống bản vị vàng sẽ phụ thuộc vào tốc độ khai thác vàng. Quốc gia nào khan hiếm vàng sẽ bị hạn chế về nguồn cung vàng, điều này có thể sẽ làm kìm hãm sự phát triển kinh tế.
Chế độ bản vị vàng có thể gây ra sự mất cân bằng giữa những nước tham gia. Những nước sản xuất vàng có lợi thế hơn so với những nước không sản xuất kim loại quý.
Theo ý kiến của một số nhà kinh tế thì bản vị vàng cũng có thể tác động đến suy thoái kinh tế bởi nó cản trở khả năng tăng cung tiền của chính phủ – một công cụ mà đa số các ngân hàng trung ương sử dụng nhằm thúc đẩy mức tăng trưởng kinh tế.
Phương thức sử dụng 100% vàng để lưu thông trong nền kinh tế, không sử dụng tiền giấy hay tiền kim loại có thể sẽ chống lạm phát. Tuy nhiên, trên thực tế cho thấy rất khó để thực hiện được chính sách này bởi vì lượng vàng là hữu hạn và trữ lượng vàng trên Trái đất dần cạn kiệt. Như vậy, sẽ không thể đảm bảo được cho hoạt động kinh tế trên toàn cầu.

Sự sụp đổ của bản vị vàng

Sự sụp đổ của bản vị vàng

Sự sụp đổ của bản vị vàng được trải qua những sự kiện sau:

Trong cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất và thứ 2

Năm 1821, Vương quốc Anh là quốc gia tiên phong trong việc sử dụng chế độ bản vị vàng và lan rộng ra các nước châu Âu. Mỹ được xem là quốc gia sử dụng chế độ bản vị vàng muộn nhất.
Năm 1874, chế độ này dần đã trở nên phổ biến và hưng thịnh trên toàn quốc. Giá vàng luôn nằm ở mức ổn định. Những nước áp dụng chế độ bản vị vàng đã có sự phối hợp giao thương với nhau rất tốt.
Năm 1914 – 1944: Sau khi trải qua hai cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất và lần 2, các quốc gia rất cần tiền mặt để khôi phục nền kinh tế. Trong khi đó vàng càng ngày càng trở nên khan hiếm, lượng tiền in ra không đủ để đáp ứng nhu cầu thực tế. Mặc dù thời kỳ này bản vị vàng chưa bị phá bỏ nhưng nó đã dần bị suy thoái, không còn phù hợp nữa.

Sau chiến tranh thế giới thứ 2

Cả hai thế chiến thì Mỹ là nước được hưởng lợi nhiều nhất. Lúc này, Mỹ chiếm đến khoảng ¾ trữ lượng vàng trên toàn cầu, ¼ còn lại chia đều cho toàn thế giới. Sau chiến tranh, châu Âu gần như mất trắng. Lúc này, Mỹ có rất nhiều vàng nên được in rất nhiều tiền đô la. Vì vậy, Mỹ đã cho các nước châu Âu vay tiền để phục hồi nền kinh tế sau chiến tranh.
Năm 1944: Các cường quốc của phe chính yếu gồm Mỹ, Anh, Pháp đã họp lại để đưa ra một hệ thống tiền tệ mới Bretton Woods gọi là “bản vị Đô la”. Các đồng tiền ở trên thế giới sẽ được bảo trợ bởi đồng đô la và đồng đô la sẽ được bảo trợ bởi vàng. Khi đó, đồng USD sẽ được neo theo vàng với giá trị là 35 USD = 1 ounce.
Do nhu cầu về đồng USD tăng, Mỹ đã in rất nhiều tiền, không có tỷ lệ vàng dự trữ thiết lập. Việc in tiền vô tội vạ đã khiến cho châu Âu cảm thấy không ổn. Vì vậy, nhiều nước châu Âu đã tiến hành bán đô la để mua lại vàng. Lúc này, Mỹ đã phải đổi 50% số lượng vàng hiện có và tiền gửi về Mỹ để đổi sang bằng vàng gấp 12 lần so với số vàng Mỹ hiện có.
Năm 1971: Tổng thống Mỹ Nixon bãi bỏ chế độ Bản vị vàng khỏi đồng đô la. Điều này đồng nghĩa với giá trị cố định của đồng đô la sẽ bị gỡ bỏ và cho phép thả nổi trên thị trường. Hệ quả là ngay lập tức khiến cho đồng USD bị mất giá.
Năm 1973: Bản vị vàng chính thức sụp đổ trên toàn thế giới.

Nguyên nhân sụp đổ của bản vị vàng

Vào năm 1913, Quốc hội thành lập Cục Dự trữ Liên bang nhằm mục đích ổn định giá trị vàng và tiền tệ tại Hoa Kỳ. Khi cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất diễn ra, Mỹ và các nước Châu Âu đã tạm dừng bản vị vàng để họ có thể in đủ số tiền chi trả cho lĩnh vực quân sự của mình. Các quốc gia cũng nhận ra sự ràng buộc tiền tệ với vàng là điều không cần thiết và nó có thể gây hại đến sự phát triển đối với nền kinh tế trên thế giới. Những bản vị vàng hối đoái gây ra giảm phát và thất nghiệp tràn lan ở nền kinh tế thế giới. Vì vậy, các nước bắt đầu rời khỏi bản vị vàng hàng loạt vào những năm 1930 khi cuộc Đại suy thoái đạt đến đỉnh điểm. Mỹ cuối cùng cũng từ bỏ chế độ bản vị vàng hoàn toàn vào năm 1933.

Như vậy, chế độ bản vị vàng hoàn toàn sụp đổ và được thay thế bởi chế độ tiền pháp định từ năm 1933. Hiện nay, không một quốc gia nào trên thế giới còn áp dụng bản vị vàng.

Tiền pháp định – Sự thay thế chế độ bản vị vàng

bản vị vàng là gì? Tiền pháp định - Sự thay thế chế độ bản vị vàng

Ngày nay, các quốc gia trên thế giới đều đã bỏ chế độ bản vị vàng và thay thế bằng tiền pháp định. Tiền pháp định chính là đồng tiền riêng của một quốc gia và người dân quốc gia đó sẽ phải đóng thuế, mua bán cũng như giao dịch bằng chính đồng tiền đó. Ngân hàng Trung ương có quyền in thêm tiền mà không cần vàng để có thể đảm bảo. Việc này cũng đồng nghĩa với việc Chính phủ sẽ in thêm nhiều tiền giấy khi lượng vàng ngày càng trở nên ít đi. Chính điều này đã làm cho giá vàng ngày càng được đẩy lên cao.

Kết luận

Qua bài viết trên, hy vọng các bạn đã hiểu rõ về bản vị vàng là gì cũng như ưu và nhược điểm của nó. Và bạn đã có lời giải về sự sụp đổ của chế độ bản vị vàng. Hy vọng những thông tin đó sẽ đã mang đến cho bạn những kiến thức thú vị và bổ ích. Hãy tiếp tục ghé thăm Mytrade để cập nhật thêm nhiều kiến thức mới nhé.

Nếu bạn có câu hỏi thắc mắc nào về bản vị vàng là gì? hãy liên hệ đến cho chúng tôi để được tư vấn và cung cấp thêm thông tin hữu ích khác. Liên hệ với chúng tôi theo số Hotline 1900966935 – 0983.668.883 để được hỗ trợ tốt nhất.

Tải App ngay tại đây:

– Apple Store: https://apps.apple.com/us/app/mytrade-đầu-tư-cho-mọi-người/id1610468053

– Google Play: https://play.google.com/store/apps/details?id=vn.ftv.mytrade

Tải app MyTrade để trải nghiệm được ngay nền tảng đầu tư chứng khoán mới tại thị trường Việt Nam