Chi phí chìm là phần chi phí quen thuộc trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Đây là khoản chi phí đã xảy ra và dù bạn có lựa chọn hay thực hiện quyết định như thế nào ở hiện tại hay tương lai thì đều không thay đổi được. Vậy phần chi phí chìm là gì? có đặc điểm và khác gì so với chi phí cơ hội cũng như làm thế nào để có thể giảm bớt chi phí chìm hiệu quả nhất.
Chi phí chìm là gì?
Chi phí chìm là gì?
Chi phí chìm (còn gọi là Sunk cost) là loại chi phí khó có thể tránh khỏi trong suốt hoạt động kinh doanh và trong dự án đầu tư. Có thể hiểu đơn giản thì chi phí chìm chính là những khoản đầu tư về tiền bạc và thời gian không thể thu hồi lại bởi các quyết định sai lầm của doanh nghiệp hay chủ đầu tư ở trong quá khứ.
Loại chi phí này sẽ không được đưa vào việc tính toán của dự án, mặc dù phần chi phí chìm thể hiện quá khứ. Nhưng đôi khi nhiều doanh nghiệp hoặc chủ đầu tư vẫn bị phần chi phí chìm gây ảnh hưởng đến quyết định ở tương lai trong quá trình hoạt động, lập kế hoạch cho những dự án đầu tư mới.
Bẫy chi phí chìm là gì?
Mặc dù chi phí chìm không phải là một yếu tố quan trọng và cần thiết để cân nhắc khi đưa ra quyết định nhưng các nhà đầu tư vẫn nên xem xét đến. Vì thế việc họ chần chừ trong việc theo đuổi những phương án mới, ngay cả khi biết được việc từ bỏ phương án cũ sẽ có lợi hơn.
Nói một cách đơn giản thì các nhà đầu tư đang theo đuổi phương án đầu tư đến cùng một cách phi lý và bất chấp kết quả trái với sự mong đợi. Hiện tượng này được gọi là bẫy chi phí chìm.
Đặc điểm của chi phí chìm
Đặc điểm của chi phí chìm
Nếu như bạn là chủ doanh nghiệp hoặc chủ đầu tư thì sẽ cần phải hiểu rõ về những đặc điểm của chi phí chìm để có thể đưa ra được các quyết định không mắc sai lầm. Về cơ bản thì chi phí chìm sẽ có đặc điểm sau:
Trong kinh doanh, chi phí chìm sẽ thường không được xem là thông tin thích hợp để quan tâm trước khi ra quyết định, bởi phần chi phí này là:
- Chi phí đã chi ra và được hạch toán thành chi phí phát sinh.
- Chi phí không thể tránh khỏi, mọi khoản rủi ro đều có thể sẽ biến thành chi phí chìm.
- Chi phí chìm luôn tồn tại ở dưới mọi phương án, bất kể đưa ra quyết định lựa chọn phương án nào thì chi phí chìm vẫn sẽ tồn tại.
Chi phí chìm là phần chi phí mà không thể kiểm soát được. Đối với loại chi phí này, các nhà đầu tư, nhà quản trị sẽ không thể dự báo chính xác về mức độ phát sinh của nó trong kỳ hoặc không có đủ thẩm quyền để đưa ra được những phương án, chiến lược và quyết định về loại chi phí này.
Ví dụ: Doanh nghiệp A đã chi 200 triệu đồng để mở một cửa hàng kinh doanh và làm địa điểm mới cho trụ sở văn phòng. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, đã có nhiều vấn đề phát sinh và doanh nghiệp đang phải xem xét lại việc có tiếp tục mở rộng. Vậy 100 triệu đã chi đó chính là phần chi phí chìm, đồng nghĩa với việc 100 triệu phát sinh sẽ luôn có mặt ở trong sổ sách kế toán của doanh nghiệp cho dù doanh nghiệp có hoặc không kinh doanh ở địa điểm mới này.
>> Tham khảo: Quỹ tương hỗ là gì? Lợi ích và phân loại quỹ tương hỗ
Nguyên nhân hình thành bẫy chi phí chìm
Trong khía cạnh về doanh nghiệp, giáo sư tài chính Michael Weisbach có một thí nghiệm nghiên cứu về chiến lược giảm bớt hoạt động của doanh nghiệp đã chỉ ra rằng những nhà quản lý cố thủ sẽ lựa chọn giữ các đơn vị kinh doanh đang gặp khó khăn, trong khi đó CEO mới có nhiều khả năng sẽ thoái vốn. So với những CEO cũ thì các CEO mới không hề bị gánh nặng về chi phí chìm.
Gánh nặng của chi phí chìm cũng sẽ xuất hiện ở trong đầu tư. Nguyên nhân hình thành nên hiện tượng này bao gồm:
Thứ nhất, nhà đầu tư sẽ đưa ra quyết định dựa vào hành vi ở trong quá khứ, bỏ qua những thông tin về phản hồi tiêu cực. Ngoài ra, họ còn cảm thấy hối tiếc cho thời gian, số tiền mà mình đã bỏ vào phương án đầu tư cũ. Vì vậy, họ muốn kiên trì với dự án mặc dù đang còn thua lỗ. Hiện tượng này được xem là ngụy biện cho chi phí chìm.
Thứ hai, khi đầu tư thì các nhà đầu tư kỳ vọng nhiều về lợi ích mà nó mang lại, tuy nhiên kết quả thực tế lại không được như mong đợi. Để hợp lý hóa hành động thì họ vẫn duy trì hoạt động đầu tư bất chấp những thiệt hại về tiền bạc và cơ hội. Từ góc độ tâm lý học thì hành động này được xem là một cơ hội để giải quyết về sự bất hòa ở trong nhận thức cá nhân và duy trì được niềm tin vào quyết định ban đầu.
Thứ ba, với tâm lý không bao giờ bỏ cuộc đã làm cho nhà đầu tư tin tưởng với sự kiên trì của bản thân và họ nhất định sẽ gặt hái được “quả ngọt”.
Biện pháp phòng tránh bẫy chi phí chìm trong đầu tư chứng khoán
Biện pháp phòng tránh bẫy chi phí chìm trong đầu tư chứng khoán
Xác định được điểm cắt lỗ
Nhà đầu tư cần phải thực hiện lập kế hoạch đầu tư cụ thể, xác định được tỷ suất sinh lợi mục tiêu và khoản lỗ tối đa có thể gánh nhằm mục đích tránh lún sâu vào bẫy chi phí chìm. Việc xác định cụ thể được các mục tiêu này sẽ giúp cho nhà đầu tư cắt lỗ an toàn và giảm thiểu tối đa thiệt hại khi mà rủi ro đầu tư xảy ra.
Tính toán được phần chi phí cơ hội
Bên cạnh việc xem xét những chi phí tài chính thì các nhà đầu tư cũng cần phải tính đến chi phí cơ hội. Chi phí cơ hội hiểu đơn giản là phần lợi ích mà bạn có thể bỏ lỡ khi mà bạn lựa chọn phương án này thay cho phương án khác. Mỗi một quyết định đầu tư sẽ có phần chi phí cơ hội khác nhau.
Việc đánh giá được chi phí cơ hội cho phương án đầu tư sẽ tạo nên cảm giác dễ buông bỏ hơn đối với những quyết định đã không còn phù hợp.
Ví dụ: Nếu như một người đầu tư 200 triệu vào cổ phiếu nhưng giá cổ phiếu đó giảm liên tục. Tại thời điểm hiện tại thì giá trị chỉ còn 160 triệu và không hề có dấu hiệu sẽ tăng trưởng trở lại trong tương lai. Nếu như người đó vẫn kiên trì với phương án đầu tư ban đầu thì sẽ bất chấp thua lỗ, vậy nên chi phí cơ hội ở đây chính là những phương án đầu tư thay thế tốt hơn.
Vậy nên, khi đưa ra quyết định, thay vì việc nhìn vào những viễn cảnh tốt đẹp mà bản thân mong đợi thì hãy nhìn vào những con số thực tế và điều đang diễn ra ở trong thực tại.
Tạo ra được những phương án thay thế
Thay vì việc trả lời câu hỏi có hay không thì nhà đầu tư nên xem xét và đánh giá một loạt những phương án khác nhau. Câu trả lời có hay không sẽ giống phương án có xác suất 50-50. Việc tạo ra được những phương án thay thế cụ thể sẽ giúp cho phân bổ xác suất và tránh gây ra sự thiên vị khi đưa ra quyết định đầu tư.
Thừa nhận những sai lầm
Như người ta vẫn thường nói rằng kể cả những huyền thoại trong đầu tư còn mắc sai lầm thì chúng ta phạm sai lầm đầu tư là một điều hết sức bình thường.
Vào cuối năm 2012 thì Berkshire Hathaway (Quỹ đầu tư đã được sáng lập bởi huyền thoại đầu tư Warren Buffett) sở hữu đến 415 triệu cổ phiếu của Tập đoàn bán lẻ Tesco (Anh). Khi vụ việc Tesco khai gian doanh thu nhằm mục đích che giấu thua lỗ bị phát hiện năm 2014 thì Berkshire Hathaway đã phải chịu một khoản đầu tư thua lỗ là 444 triệu USD.
Trong bức thư gửi đến những cổ đông của mình năm 2014, Buffett đã thừa nhận dù sớm bán bớt cổ phiếu của tập đoàn Tesco bởi việc lo ngại vấn đề quản lý, tuy nhiên ông đã quá chần chừ để bán nốt số cổ phiếu còn lại. Sai lầm của Warren Buffett đã cho chúng ta bài học nên thật sự dũng cảm để đưa ra được những quyết định đúng lúc.
Vì thế mà mỗi sai lầm mắc phải chính là bài học dành cho chiến lược đầu tư ở trong tương lai. Quan trọng là sau mỗi sai lầm thì bạn sẽ học được cách chấp nhận và đối mặt với sự thật và rút ra kinh nghiệm cho bản thân.
>> Tham khảo: Private Equity là gì? Một số điều cần biết về quỹ Private Equity
So sánh sự khác nhau giữa chi phí chìm và chi phí cơ hội
So sánh sự khác nhau giữa chi phí chìm và chi phí cơ hội
- Phân loại
Chi phí chìm chính là phần chi phí kế toán, có thể sẽ được ghi nhận ở trên sổ sách như phần chi phí khấu hao của máy móc thiết bị hay chi phí thuê thiết bị sản xuất,.. Còn chi phí cơ hội lại không phải là chi phí kế toán
- Cách thức ghi nhận
Bất kỳ một khoản mục nào của phần chi phí chìm phát sinh thì đều sẽ được phản ánh và theo dõi ở trên các sổ sách kế toán nên có thể được kiểm chứng được. Còn chi phí cơ hội lại bị che dấu và không được thể hiện ở trong những khoản chi phí kế toán và sổ sách của một doanh nghiệp.
- Mức độ ảnh hưởng của việc đưa ra các quyết định đầu tư
Trong quá trình xem xét các quyết định đầu tư thì chi phí chìm sẽ có thể dễ dàng bị loại bỏ bởi nó là phần chi phí ở trong quá khứ và không thể thu hồi lại. Còn phần chi phí cơ hội lại được xem xét mỗi khi mà doanh nghiệp đưa ra lựa chọn phương án kinh doanh, đầu tư.
- Cách thức đo lường
Chi phí chìm là đo lường phần chi phí ở trong lịch sử hoặc phần chi phí đã trả trong thực tế. Còn chi phí cơ hội lại đo lường ở dạng khả năng tốt nhất đã bị bỏ qua.
- Ứng dụng trong thực tiễn
Mặc dù phần chi phí chìm là chi phí có thật nhưng nó lại không được tính đến mà cần phải được loại bỏ ra trong quá trình tính toán hiệu quả của một doanh nghiệp. Tuy nhiên phần chi phí cơ hội thì lại được vận dụng thường xuyên và rộng rãi ở trong đời sống kinh tế.
Ví dụ: Mua 1.000 cổ phiếu của danh nghiệp A với giá 60.000 vnđ một cổ phiếu, tương ứng với chi phí chìm là 60.000.000 vnđ. Đây chính là số tiền được trả để thực hiện đầu tư và việc nhận lại số tiền đó sẽ yêu cầu thanh lý cổ phiếu bằng hay cao hơn với giá mua. Nhưng thay vào đó thì chi phí cơ hội đặt ra câu hỏi có thể đưa 60.000.000 vnđ đó vào đâu để sử dụng tốt hơn.
Sự khác biệt chính giữa phần chi phí chìm và chi phí cơ hội là khi những tổ chức đang đưa ra quyết định chiến lược quan trọng đối với tương lai của mình thì chi phí chìm không được xem là phần chi phí đã phát sinh ở trong quá khứ và không thể thu hồi được. Tuy vậy những chi phí cơ hội thì sẽ hữu ích trong việc quyết định đưa ra phương án tốt khi lựa chọn.
Kết luận
Trên đây là những chia sẻ cơ bản của Mytrade về chi phí chìm là gì, đặc điểm và cách làm giảm bớt chi phí chìm cũng như việc so sánh sự khác nhau giữa chi phí chìm và chi phí cơ hội mà bạn nên chú ý. Hy vọng qua nội dung bài viết trên đây sẽ giúp cho bạn đọc trang bị thêm được nhiều kiến thức hữu ích, từ đấy có thể hình dung được về phần chi phí chìm và có cách kiểm soát hiệu quả nhất.
Mytrade – nền tảng giao dịch và đầu tư chứng khoán uy tín nhất hiện nay
Nền tảng giao dịch chứng khoán Mytrade với phương châm luôn đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu, chúng tôi luôn nỗ lực không ngừng tạo ra sản phẩm và dịch vụ tốt nhất nhằm mang lại hiệu quả đầu tư cao và cùng khách hàng kiến tạo được tương lai tốt đẹp hơn!
Nếu bạn còn thắc mắc về chi phí chìm là gì? hoặc muốn tham gia đầu tư vào thị trường chứng khoán thì liên hệ ngay đến Mytrade qua Hotline hỗ trợ 1900966935 – 0983.668.883 để được giải đáp nhanh nhất.
