Các doanh nghiệp có thể huy động nguồn vốn từ nhà đầu tư thông qua việc vay nợ hoặc sử dụng vốn chủ sở hữu bằng cách phát hành cổ phiếu trong công ty. Ngoài ra, công ty sử dụng công cụ nợ để có vốn bằng cách phát hành trái phiếu hoặc đi vay, khi đó trái phiếu là chứng khoán nợ. Vậy chứng khoán nợ là gì? có lợi ích gì cho nhà phát hành và nhà đầu tư? Hãy cùng Mytrade tìm hiểu ngay ở bài viết sau đây!
Chứng khoán nợ là gì?
Chứng khoán nợ là gì?
Chứng khoán nợ trong tiếng Anh là Debt Security. Chứng khoán nợ là một công cụ nợ có thể là trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, chứng chỉ tiền gửi (CD), trái phiếu đô thị hoặc cổ phiếu ưu đãi, được mua hoặc bán giữa hai chủ thể và có các điều khoản nhất định như giá trị khái toán (số tiền đã vay), lãi suất, thời gian đáo hạn và gia hạn.
>> Xem thêm: Chứng khoán cơ sở là gì? Tổng quan về giao dịch chứng khoán cơ sở
Đặc điểm của chứng khoán nợ
Đặc điểm của chứng khoán nợ
Các chứng khoán nợ đều có những quy định rõ ràng về khoản tiền vay, lãi suất và ngày đáo hạn. Lãi suất của chứng khoán nợ chủ yếu phụ thuộc vào khả năng trả nợ của bên phát hành. Nếu như rủi ro càng lớn thì lãi suất càng cao.
Chứng khoán nợ khác hoàn toàn so với cổ phiếu. Sở hữu chứng khoán nợ sẽ đồng nghĩa bạn đang cho doanh nghiệp vay tiền. Bạn cũng sẽ được ưu tiên trả tiền nếu như doanh nghiệp phá sản. Tuy nhiên, bạn không có quyền can thiệp vào các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như khi mua cổ phiếu.
Ở nhiều nước trên thế giới chứng khoán nợ chiếm tỷ trọng lớn, ở những sản phẩm được mua bán giao dịch trên thị trường. Tỷ lệ lãi suất của chứng khoán nợ sẽ phụ thuộc vào mức độ rủi ro của người đi vay (ở đây chính là công ty phát hành chứng khoán) và hoạt động vay mượn. Chứng khoán nợ sẽ được chính phủ kiểm soát phát hành ở mức lãi suất thấp.
Chứng khoán nợ được xem là một loại chứng khoán có thu nhập không thay đổi, gần như những chứng khoán nợ đều được tiến hành thanh toán giao dịch qua quầy. Tổng giá trị những thanh toán giao dịch chứng khoán nợ được triển khai hằng ngày lớn hơn so với tổng thanh toán giao dịch cổ phiếu do chứng khoán nợ nắm giữ bởi các nhà đầu tư lớn, những tổ chức triển khai phi doanh thu hoặc chính phủ.
>> Tham khảo: Chứng khoán quốc tế là gì?
Quy mô thực hiện của giao dịch chứng khoán nợ
Bạn hãy hình dung quy mô của giao dịch chứng khoán nợ với thị trường chứng khoán nợ toàn thế giới thường có quy mô gấp hai lần so với chứng khoán vốn.
- Trái phiếu trên toàn cầu trị giá cao hơn 100 nghìn tỷ $, cao hơn rất nhiều so với chứng khoán hoặc cổ phiếu.
- Về khối lượng giao dịch hàng ngày thì có 700 tỷ $ trái phiếu và 200 tỷ $ cổ phiếu.
Chứng khoán nợ có an toàn không?
Chứng khoán nợ có an toàn không
Trong hầu hết các trường hợp thì chứng khoán nợ luôn được xác định là khoản đầu tư an toàn so với chứng khoán vốn. Bởi chúng đảm bảo toàn vẹn số tiền vốn mà nhà đầu tư sẽ được nhận lại vào ngày đáo hạn hoặc bán chứng khoán.
Chứng khoán nợ sẽ được phân loại theo mức độ rủi ro, tổ chức phát hành cũng như chu kỳ thanh toán thu nhập. Đồng thời, trái phiếu càng có độ rủi ro cao thì lợi tức (lãi suất) sẽ càng cao.
Các dạng chứng khoán nợ trên thị trường hiện nay
Hiện nay, chứng khoán nợ trên thị trường đang được chia thành các dạng sau:
- Trái phiếu
Trái phiếu có thể được phát hành bởi công ty, một thể chế tài chính khác hoặc chính phủ. Sản phẩm là một loại chứng khoán xác nhận quyền lợi của chủ sở hữu đối với phần vốn nợ của công ty phát hành trái phiếu.
Đầu tư vào trái phiếu được đánh giá là một trong những loại hình đầu tư an toàn. Đến kỳ đáo hạn thì người mua sẽ được nhận cả gốc và lợi tức đúng bằng với số tiền ghi trên cuống phiếu. Phần lãi của trái phiếu sẽ phục thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh và khoản thu cố định. Lãi trái phiếu được trả định kỳ hoặc tùy thuộc vào đơn vị phát hành.
Phân loại trái phiếu dựa theo đơn vị phát hành:
- Trái phiếu chính phủ (công trái, công khố phiếu) do nhà nước phát hành là một loại trái phiếu an toàn nhất hiện nay. Lãi suất của trái phiếu chính phủ luôn cố định theo kỳ hạn.
- Trái phiếu doanh nghiệp được phát hành do các doanh nghiệp với mục đích huy động nguồn vốn để mở rộng kinh doanh hoặc đổi mới công nghệ.
Ngoài ra, trái phiếu cũng được phân loại theo hình thức:
- Trái phiếu vô danh: Là loại trái phiếu không có tên người mua và cũng không có tên người doanh nghiệp phát hành chúng.
- Trái phiếu ghi danh: Là loại trái phiếu có tên người mua và đơn vị phát hành.
Phân loại trái phiếu dựa theo lợi tức:
- Trái phiếu lãi suất cố định: Là lãi suất được xác định theo phần trăm của nhà phát hành.
- Trái phiếu có lãi suất thả nổi hoặc lãi suất biến đổi: Là lãi suất được tính theo số tham chiếu khác và tổng lợi tức của cuối kỳ thanh toán sẽ khác nhau ở mỗi kỳ.
- Trái phiếu có lãi suất bằng 0: Là loại trái phiếu mà người mua sẽ không được trả bằng phần lợi tức cuối kỳ nhưng lại có quyền mua trái phiếu thấp hơn so với giá niêm yết và cuối kỳ vẫn được hoàn tiền bằng mệnh giá phát hành.
- Chứng khoán dạng nợ
Chứng khoán dạng nợ là một trong các dạng của chứng khoán nợ, được phát hành trên thị trường nhằm huy động vốn cho nhà nước hoặc công ty lớn. Đặc điểm của chứng khoán dạng nợ và trái phiếu là tương tự nhau, tuy nhiên khác nhau ở điều kiện đảm bảo và các vấn đề liên quan.
- Công cụ thị trường tiền
Công cụ thị trường tiền là loại giấy xác nhận được hưởng vô điều kiện với khoản thu nhập hàng tháng cố định bằng tiền và trong một khoảng thời gian cố định.
- Công cụ tài chính phái sinh
Công cụ tài chính phái sinh được hình thành dựa trên những công cụ có sẵn nhằm mục đích bảo vệ và tạo ra lợi nhuận hoặc phân tán rủi ro. Về cơ bản thì công cụ tài chính phái sinh là quyền chọn và hoán đổi.
>> Tham khảo: Chứng khoán kinh doanh là gì?
Chứng khoán vốn là gì?
Chứng khoán vốn là công cụ tài chính chứng nhận quyền sở hữu của chúng ta đối với doanh nghiệp hoặc một tổ chức nào đó. Chứng khoán vốn được phát hành bởi các công ty cổ phần. Nắm giữ chứng khoán vốn đồng nghĩa rằng bạn đang sở hữu một phần của doanh nghiệp. Khi đó, cũng sẽ có quyền hưởng và được phân chia một phần lợi nhuận của doanh nghiệp.
Phân biệt chứng khoán nợ và chứng khoán vốn
- Điểm giống nhau
Chứng khoán nợ và chứng khoán vốn đều là những chứng chỉ hay bút toán được phát hành nhằm mục đích huy động vốn cho các doanh nghiệp và có mệnh giá nhất định.
- Bảng so sánh điểm khác nhau
Phân biệt chứng khoán nợ và chứng khoán vốn
Những rủi ro khi đầu tư chứng khoán nợ
Những rui ro khi đầu tư chứng khoán nợ
Hình thức đầu tư chứng khoán nợ đang được đánh giá an toàn, ổn định hơn nhiều so với các loại hình chứng khoán hay kinh doanh khác. Mặc dù, chứng khoán nợ rất ít rủi ro nhưng không phải là không có. Nhà đầu tư khi tiến hành lựa chọn đầu tư chứng khoán nợ cần chú ý đến những rủi ro sau:
- Rủi ro lạm phát
Lạm phát là tình trạng khá phổ biến hiện nay khi mà nền kinh tế tăng mức giá chung một cách liên tục. Tình hình tài chính và kinh tế có những dấu hiệu lạm phát, leo thang về giá cả hàng hóa ở nhiều khu vực. Vì thế, tiền tệ bắt đầu mất đi giá trị mua sắm mặt hàng trên 1 đơn vị.
Tốc độ gia tăng lãi suất chậm do bị ảnh hưởng bởi tình hình lạm phát. Tình trạng lạm phát diễn ra liên tục sẽ làm giảm sức mua trái phiếu và khiến cho lãi suất thu về là âm, dẫn đến đầu tư không hiệu quả.
- Rủi ro khi tái đầu tư
Đây là tình trạng chung ở nhiều doanh nghiệp, các chủ doanh nghiệp khi nhận được tiền nhưng lại không có cơ hội tái đầu tư lại với mức lãi suất tương đương. Nhà đầu tư nên cân nhắc để chọn loại hình trái phiếu không có đặc tính thu hồi để tiến hành đầu tư an toàn, giảm rủi ro tái đầu tư và nhận được mức lãi suất hấp dẫn hơn.
- Rủi ro thanh khoản
Đặc điểm tính thanh khoản của trái phiếu rất thấp do chưa có thị trường niêm yết và giao dịch. Nhiều nhà đầu tư muốn bán trái phiếu ra thị trường nhưng lại không có người mua. Mặt khác, thị trường trái phiếu quá nhỏ dẫn đến giá cả bị biến động và ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ suất sinh lời của trái chủ.
- Rủi ro lãi suất
Giá của trái phiếu và lãi suất thường có quan hệ tỷ lệ nghịch. Khi nhu cầu bên mua tăng thì sẽ khiến giá trái phiếu tăng. Tuy nhiên, lãi suất giảm lại kéo theo các nhà đầu tư lựa chọn cơ hội để nắm bắt lợi suất cao nhất có thể và bán ra để thu lợi suất cao.
Trong trường hợp, nhà đầu tư bắt buộc bán trái phiếu có lãi suất cao ra nhiều dẫn đến mức giá của trái phiếu giảm. Đây cũng là nguyên nhân khiến nhà đầu tư trái phiếu bị thua lỗ trong quá trình kinh doanh.
- Rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng xuất hiện khi nhà đầu tư thực hiện mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành. Trái phiếu sẽ có rủi ro cao hơn và doanh nghiệp cũng phải trả lãi suất cao hơn cho các nhà đầu tư. Rủi ro đến từ quá trình hoạt động kinh doanh hoặc doanh nghiệp vỡ nợ.
Vì vậy, nhà đầu tư cũng cần xem xét tính toán đến khả năng trả khoản vay của các đơn vị kinh doanh. Dựa vào Báo cáo tài chính hay dòng tiền luân chuyển… để đánh giá. Riêng đối với hình thức trái phiếu chính chủ, mức độ rủi ro sẽ thấp hơn. Bởi đây là hoạt động phát hành tiền và thuế chính là nguồn thu để thanh toán tiền đáo hạn cho trái chủ.
- Rủi ro xếp hạng
Các doanh nghiệp phát hành trái phiếu sẽ được đánh giá về khả năng tín dụng và thanh toán các khoản nợ. Những doanh nghiệp được xếp hạng tốt sẽ cho khoản đầu tư chất lượng và ngược lại, xếp hạng kém là khoản đầu tư rủi ro.
Mức xếp hạng thấp thì doanh nghiệp sẽ bị ngân hàng đánh giá lãi suất cao hơn. Điều này tác động trực tiếp đến khả năng thanh toán các khoản nợ và lãi suất ngân hàng của doanh nghiệp. Đồng thời ảnh hưởng đến khả năng bán trái phiếu của các trái chủ.
Cổ phiếu có phải chứng khoán nợ?
Câu trả lời là “Không”. Cổ phiếu là loại chứng khoán vốn, do công ty cổ phần phát hành nhằm xác nhận quyền sở hữu một phần thu nhập và tài sản của công ty.
Chứng khoán vốn (hay còn gọi là Equity Security) thể hiện yêu cầu về thu nhập và tài sản của một công ty. Trong khi đó chứng khoán nợ là khoản đầu tư vào các công cụ nợ.
Ví dụ:
Cổ phiếu là một loại chứng khoán vốn chủ sở hữu, trong khi trái phiếu lại là một chứng khoán nợ. Khi một nhà đầu tư tiến hành mua trái phiếu doanh nghiệp. Về cơ bản là họ đang cho công ty đó vay tiền của họ và có quyền được nhận lại tiền gốc và lãi trái phiếu. Ngược lại, khi ai đó mà mua cổ phiếu từ một công ty thì có nghĩa họ đang mua một phần của công ty đó. Nếu như công ty hoạt động có lãi thì nhà đầu tư nhận được lãi. Tuy nhiên nếu công ty mất tiền thì giá trị cổ phiếu cũng giảm xuống.
Trong trường hợp một tập đoàn phá sản thì họ sẽ ưu tiên trả tiền cho các trái chủ trước rồi mới đến các cổ đông.
Kết luận
Đầu tư chứng khoán nợ có những lợi thế nhưng cũng tồn tại song song nhiều hạn chế cho các nhà đầu tư. Bên cạnh tính an toàn và ổn định là những rủi ro mà cần nhà đầu tư cân nhắc khi chọn đầu tư trái phiếu. Hy vọng những chia sẻ trên đây của Mytrade sẽ hữu ích cho người mới hiểu hơn về bản chất của chứng khoán nợ và những vấn đề liên quan khi đầu tư.
Mytrade nền tảng giao dịch và đầu tư chứng khoán tối ưu nhất hiện nay
Mytrade nền tảng giao dịch và đầu tư chứng khoán tối ưu nhất hiện nay
Nếu như nhà đầu tư còn bất kỳ thắc mắc về chứng khoán nợ là gì hoặc cần hỗ trợ trong quá trình tiến hành giao dịch, hãy liên hệ ngay đến Mytrade chúng tôi qua số Hotline 0983.668.883 để được hỗ trợ nhanh nhất và chính xác nhất.
