Hối phiếu là một trong các chứng từ được quan tâm khá nhiều trong những hoạt động kinh doanh, được sự quan tâm chủ yếu đối với các doanh nghiệp đang cần vốn. Để có cái nhìn rõ hơn về hối phiếu là gì thì hãy theo dõi qua bài viết dưới của Mytrade để nắm rõ về khái niệm cũng như chi tiết về thuật ngữ này!
Tìm hiểu về thuật ngữ hối phiếu là gì?
Tìm hiểu về thuật ngữ hối phiếu
Hối phiếu là gì?
Hối phiếu (còn gọi là Bill of Exchange) là một loại giấy chứng nhận vay nợ ngắn hạn, tức người đi vay hay người phát hành sẽ có trách nhiệm phải thanh toán khoản nợ cho người cho vay khi đến thời hạn được đề cập trước đó hoặc ngay sau khi nhận được phiếu đòi nợ.
Hối phiếu đòi nợ là gì?
Hối phiếu đòi nợ chính là một tờ lệnh trả tiền vô điều kiện kèm theo, do một đối tượng người dùng ký phát cho một nhóm đối tượng người tiêu dùng khác. Trong đó, nội dung chủ yếu người này khi nhận được hối phiếu hay đến thời gian nhất định trong tương lai sẽ phải trả khoản tiền được ghi trong hối phiếu cho đối tượng người dùng hay theo chỉ định cho một nhóm đối tượng người dùng khác .
Hối phiếu thương mại là gì?
Hối phiếu thương mại chính là mệnh lệnh trả tiền vô điều kiện kèm theo do người xuất khẩu ký phát đòi tiền từ người nhập khẩu. Hối phiếu thương mại này hoàn toàn có thể được chuyển nhượng hoặc ủy quyền từ người này sang người khác trong một thời hạn nhất định. Người trả sẽ giao dịch thanh toán cho người cầm hối phiếu kể cả trong trường hợp hợp đồng mua và bán có thể không được triển khai hoàn hảo .
Hối phiếu ngân hàng là gì?
Hối phiếu ngân hàng nhà nước chính là hối phiếu do ngân hàng nhà nước phát hành ra lệnh cho ngân hàng thương mại thanh toán một số tiền nhất định cho người hưởng lợi được chỉ định trên hối phiếu .
Quá trình hình thành và phát triển của hối phiếu
Quá trình hình thành và phát triển của hối phiếu
Chứng chỉ hối phiếu là một hình thức nguyên thuỷ của hối phiếu. Khoảng ở thế kỉ XII, thương nhân của Italia đã phát hành các chứng chỉ nhận nợ làm công cụ thanh toán trong mối quan hệ thương mại gọi là chứng chỉ hối phiếu. Trong tờ chứng thư thì người phát hành cam kết với người thụ hưởng về việc thanh toán giá trị tương ứng (có khấu trừ phần chi phí dịch vụ) tại địa điểm khác bằng đồng tiền được sử dụng tại nơi đó.
Đến thế kỉ XIV, ngoài loại nhận nợ thì đã xuất hiện hình thức hối phiếu đòi nợ. Từ thế kỉ XVI trở đi, khi hối phiếu được chuyển nhượng thì trở thành một công cụ thanh toán ngày càng rộng rãi trong mối quan hệ thương mại nội địa ở từng quốc gia và cả thương mại quốc tế. Tuy nhiên, do pháp luật của các quốc gia có sự khác biệt nên phát sinh các tranh chấp.
Tại hội nghị Haagen (Đức) vào năm 1910 và năm 1912 đã đặt nền móng cho các thỏa thuận quốc tế về hối phiếu. Tuy vậy do chiến tranh thế giới lần thứ nhất, nên mãi đến năm 1930 Hội nghị quốc tế về hối phiếu tại Geneva (tại Thụy Sĩ) mới thông qua 3 bản Hiệp ước liên quan đến hối phiếu. Do các nước thuộc hệ pháp luật Anh - Mỹ không tham gia nên mục tiêu của bản Hiệp ước này không đạt được. Để có thể quốc tế hoá việc sử dụng hối phiếu thì ngày 09.12.1988 cuộc họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc lần thứ 43 đã thông qua Hiệp ước thống nhất về loại hối phiếu đòi nợ và hối phiếu nhận nợ quốc tế. Hối phiếu đòi nợ và hối phiếu nhận nợ sẽ có những dấu hiệu cơ bản sau: hối phiếu là chứng chỉ có giá và có giá trị lưu thông trên thị trường và khoản tiền thanh toán được xác định cụ thể (thông qua xác định mệnh giá và mức lãi suất chiết khấu).
Tại Việt Nam, trong quyền hạn thanh toán với nhân dân thì hối phiếu chưa được sử dụng phổ biến. Theo những quy định của Luật thương mại năm 1997, năm 2005 và Pháp lệnh thương phiếu năm 1999, thương phiếu bao gồm hối phiếu và lệnh phiếu. Theo quy định của Pháp lệnh thương phiếu thì hối phiếu sẽ tương tự hối phiếu đòi nợ, còn lệnh phiếu tương tự với hối phiếu nhận nợ ở các nước.
>> Tham khảo: Vốn cố định là gì? phân biệt vốn cố định và vốn lưu động
Đặc điểm của hối phiếu
[
Đặc điểm của hối phiếu
Tính bắt buộc
Đây chính là một đặc điểm quan trọng nhất. Người phát hành có nghĩa vụ bắt buộc phải thanh toán các khoản nợ cho người hưởng ngay khi đến kỳ hạn hoặc khi nhận được hối phiếu đòi nợ. Theo quy định thì người phát hành sẽ không được từ chối thanh toán nợ với bất kỳ lý do nào.
Tính trừu tượng
Những thông tin được đề cập chỉ thể hiện khoản tiền vay và nội dung có liên quan đến việc thanh toán khoản nợ như kỳ hạn trả nợ hay người trả tiền hối phiếu, … và cũng không ghi rõ về mục đích của việc vay vốn sinh ra tờ phiếu này.
Tính lưu thông
Bản chất của loại giấy tờ hối phiếu là một loại giấy đòi nợ. Chính vì vậy, so với nhiều loại giấy chứng nhận vay nợ thì hối phiếu có thể được chuyển nhượng từ người này sang người khác trong thời hạn hối phiếu có giá trị.
Chức năng của hối phiếu
- Hối phiếu là phương tiện thanh toán: là một phương tiện giúp cho người bán đòi tiền của người mua và giúp người chuyển tiền trả nợ cho người bán.
- Là một phương tiện đảm bảo: hối phiếu là loại chứng từ có giá do đó nó có thể mua bán, thế chấp, cầm cố.
- Là một phương tiện cung cấp tín dụng: Vì hối phiếu là một loại chứng từ có giá nên nó có thể là một công cụ hữu hiệu trong việc cung ứng những khoản tín dụng thương mại, tín dụng ngân hàng.
Ý nghĩa của hối phiếu
Đây là một cách thanh toán được sử dụng phổ biến trong hoạt động xuất nhập khẩu và thường gắn với các hình thức thanh toán quốc tế như ủy thác thu hộ hay L/C.
Ngoài ra hối phiếu còn được dùng như một công cụ lưu thông tín dụng khi nó được chiết khấu tại ngân hàng hoặc khi nó được lưu thông từ người này sang người khác.
Trong thời gian còn hiệu lực thì hối phiếu sẽ như một loại hàng hóa được mua bán trên thị trường tiền tệ.
Các bên tham gia hối phiếu
Để phát hành hối phiếu trong một hoạt động kinh doanh hoặc thương mại, đặc biệt là thương mại quốc tế, cần có rất nhiều bên cùng tham gia, cụ thể:
- Drawer (là người ký phát hối phiếu): Người nhận tiền, đây có thể là người xuất khẩu, người bán hay các bên cung ứng dịch vụx…
- Drawee (là người bị ký phát): Người trả tiền, đây là người nhập khẩu hàng hóa.
- Beneficiary (là người hưởng lợi): là người nhận được khoản tiền thanh toán.
- Acceptor (là người chấp nhận): khi drawee chấp nhận thì acceptor sẽ có trách nhiệm thanh toán hối phiếu đó khi tới hạn.
- Endorser (là người chuyển nhượng): người có khả năng chuyển quyền hưởng lợi từ hối phiếu sang cho người khác bằng các thủ tục ký hậu hoặc trao tay
- Holder or Bearer (là người cầm phiếu): người sẽ có quyền nhận hối phiếu khi hối phiếu được thanh toán.
Các loại hối phiếu hiện nay
Có rất nhiều cách để phân loại hối phiếu thành nhiều loại khác nhau. Tuy nhiên sẽ có một số loại cơ bản sau đây:
Theo thời hạn trả tiền
Trên mỗi hối phiếu đều có đầy đủ thông tin về thời hạn trả tiền, ví dụ như “At sight” hoặc “At 6 days”. Dựa vào những thông tin này, mọi người sẽ hiểu hối phiếu này thuộc dạng trả tiền ngay hay trả chậm.
- Hối phiếu trả tiền ngay
+ Được thể hiện bằng dòng chữ “At sight…..”
+ Hối phiếu trả ngay sẽ được sử dụng khi người hưởng hối phiếu muốn khách hàng trả tiền ngay đối với hình thức thanh toán nhờ thu trả ngay (D/P) hoặc là ngân hàng mở trả tiền ngay (L/C sight).
- Hối phiếu trả chậm
+ Được thể hiện bằng dòng chữ “At x days after….” (số ngày sẽ được ghi cụ thể trên hối phiếu)
+ Hối phiếu trả chậm được dùng khi người hưởng muốn khách hàng hoàn thành nghĩa vụ thanh toán sau X ngày trong việc thanh toán nhờ thu trả chậm (D/A) hoặc ngân hàng mở trả tiền chậm (L/C trả chậm).
Theo tính chất chuyển nhượng
Việc chuyển nhượng hối phiếu có được thực hiện hay không còn phụ thuộc vào tính chất của loại hối phiếu đó. Chúng ta sẽ có một vài loại hối phiếu được phân loại theo tính chất chuyển nhượng như sau:
- Hối phiếu đích danh
Loại hối phiếu này chỉ dành riêng cho các cá nhân, tổ chức được ghi trên Hối phiếu mới được thụ hưởng khoản tiền ghi trên đó. Hối phiếu này sẽ không thể chuyển nhượng cho bất kỳ ai bằng cách ký hậu hay trao tay.
Trên hối phiếu đích danh sẽ thể hiện đầy đủ thông tin người hưởng bằng cách ghi rõ “Pay to…” hoặc “Beneficiary…” cùng tên người thụ hưởng.
- Hối phiếu theo lệnh
Hối phiếu này sẽ được thanh toán theo yêu cầu của người thụ hưởng và có thể chuyển nhượng bằng cách ký vào mặt sau của hối phiếu.
Trên hối phiếu theo lệnh sẽ thể hiện đầy đủ thông tin bằng cách ghi rõ “Pay to order of….” cùng tên người thụ hưởng.
- Hối phiếu vô danh
Trên nội dung của hối phiếu này không ghi thông tin chính xác của người thụ hưởng khoản tiền. Bất cứ ai khi sở hữu hối phiếu này đều có thể là người hưởng thụ. Hối phiếu vô danh có thể được chuyển nhượng tự do bằng cách ký hậu hoặc trao tay.
Theo chứng từ đi kèm
Tùy thuộc vào những thỏa thuận của người phát hành và người hưởng thì hối phiếu sẽ có 2 loại hối phiếu được phân biệt dựa vào các chứng từ đi kèm.
- Hối phiếu trơn
Hối phiếu trơn (còn gọi là Clean Bill of Exchange) được người xuất khẩu sử dụng để đòi tiền khi toàn bộ những chứng từ liên quan đến lô hàng đã được gửi trực tiếp cho người nhập khẩu.
Có 2 cách để đòi tiền thông qua loại hối phiếu trơn:
+ Trường hợp thanh toán nhờ thu trơn (còn gọi là Clean Collection): Hối phiếu trơn sẽ được gửi cho ngân hàng của nhà xuất khẩu đến bên nhập khẩu.
+ Trường hợp thanh toán tín dụng trơn (còn gọi là Clean Credit): Hối phiếu trơn sẽ được gửi cho ngân hàng của nhà xuất khẩu đến bên ngân hàng của nhập khẩu (ngân hàng mở).
- Hối phiếu kèm chứng từ
Hối phiếu kèm chứng từ (còn gọi là Documentary Bill of Exchange) ngược lại với hình thức Clean Bill of Exchange, người xuất khẩu sẽ gửi hối phiếu kèm với bộ chứng từ liên quan đến lô hàng xuất trình cho ngân hàng thông qua một trong hai hình thức thanh toán: tín dụng chứng từ hoặc nhờ thu chứng từ.
Một số cách phân loại khác
Ngoài 3 cách phân loại hối phiếu phổ biến như trên, thì cũng có một số loại hối phiếu được phân biệt vào những nhóm khác nhau như:
– Phân loại theo hình thức thanh toán: Loại hối phiếu cho việc thanh toán theo hình thức tín dụng chứng từ, Hối phiếu cho việc thanh toán theo hình thức nhờ thu.
– Phân loại theo pháp nhân phát hành: hối phiếu ngân hàng và hối phiếu doanh nghiệp.
– Phân loại theo nghiệp vụ chấp nhận: hối phiếu chưa được ký chấp nhận, hối phiếu đã được ký chấp nhận.
– Phân loại theo loại tiền tệ: Hối phiếu ngoại tệ và Hối phiếu nội tệ
>> Tham khảo: Cổ phiếu blue chip là gì? Đặc điểm của nhóm cổ phiếu Blue chip
Hướng dẫn cách lập hối phiếu chính xác
Nội dung hối phiếu
Dưới đây là một số lưu ý trước khi chúng ta bắt đầu tìm hiểu về cách lập hối phiếu:
- Để có thể lập một hối phiếu, các bạn cần phải chú ý đảm bảo được cung cấp đầy đủ các nội dung bắt buộc.
- Hối phiếu phải được thể hiện bằng văn bản mà không phải bằng miệng hoặc qua một hình thức nào khác.
- Số lượng bản của Hối phiếu sẽ tùy thuộc giữa thỏa thuận của 2 bên, có thể là một hoặc nhiều hơn. Tuy nhiên, tất cả đều phải là bản gốc.
Hướng dẫn lập nội dung hối phiếu
Đây là hình ảnh của một form mẫu chung thường được sử dụng lập hối phiếu – Bill of Exchange. Chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu từng nội dung trong hối phiếu:
Mục 1: Tiêu đề và số hiệu của hối phiếu
Theo điều luật ULB 1930 “Convention Providing a Uniform Law For Bills of Exchange and Promissory” và Luật Việt Nam thì tiêu đề của hối phiếu phải được ghi rõ “Bill of Exchange” hoặc “Draft”. Nếu như không được ghi rõ, hối phiếu mặc nhiên vô hiệu.
Tất cả các hối phiếu đều cần phải có số hiệu để dễ dàng tham chiếu. Mặc dù không có những quy định bắt buộc về cách quy định hối phiếu. Tuy vậy, trong thanh toán L/C thường sẽ có các cách để diễn đạt số hiệu theo quy chuẩn riêng.
Mục 2: Số tiền xác định của hối phiếu bắt buộc phải thanh toán
Hối phiếu chính là một chứng nhận ghi nợ có tính chất bắt buộc mà không phải là loại chứng chỉ yêu cầu thanh toán nợ. Khi nhận được hối phiếu từ người hưởng thì người phát hành hối phiếu bắt buộc phải thanh toán khoản nợ, không được quyền từ chối với bất kỳ lý do nào.
Số tiền ghi trên hối phiếu sẽ có những yêu cầu như sau:
- Viết cả bằng số và chữ cùng một đơn vị tiền tệ.
- Nếu như có sự khác biệt về số tiền bằng số và số tiền bằng chữ thì hối phiếu sẽ coi như vô hiệu (Theo luật CCCN Trung Quốc và ISBP)
- Nếu như có sự khác biệt về số tiền bằng số với số tiền bằng chữ thì sẽ được thanh toán theo số tiền bằng chữ (theo luật ULB 1930, Luật Anh, Mỹ, luật CCCN Việt Nam)
Mục 3 và 5: Tên và địa chỉ đầy đủ của người bị ký phát
Thông tin của người bị ký phát (còn gọi là người phải thanh toán khoản nợ) bắt buộc phải cung cấp đầy đủ thông tin.
Trong hối phiếu, tên và địa chỉ của người bị ký phát có thể là: ngân hàng phát hành L/C (khi thanh toán bằng L/C) hoặc là người nhập khẩu.
Mục 4: Thời hạn thanh toán
Tại mục thời hạn thanh toán, sẽ tùy vào thỏa thuận giữa người ký phát và người bị ký phát khi phát hành hối phiếu thì có thể là hối phiếu thanh toán ngay hoặc thanh toán trả chậm.
Một số nội dung thể hiện thời hạn thanh toán của hối phiếu:
- Payable at sight: tức là thanh toán ngay
- Payable on presentation:là thanh toán khi xuất trình hối phiếu
- Payable on demand: là thanh toán khi có yêu cầu
- At X days after sight of this…: là thanh toán sau X ngày kể từ thời điểm ký phát hối phiếu
- At X days after acceptance: là thanh toán sau X ngày kể từ thời điểm chấp nhận hối phiếu
- At X days after BL date of this…: là thanh toán sau X ngày kể từ thời điểm ký vận đơn
- At X days after shipment date of this…: là thanh toán sau X ngày kể từ thời điểm giao hàng
Mục 6: Tên người thụ hưởng
Người thụ hưởng ở đây sẽ có thể chính là người ký phát hối phiếu hoặc người nào khác nắm giữ hối phiếu và được chuyển nhượng bằng cách ký phát hoặc trao tay
Mục 7: Địa điểm và thời gian ký phát
Có một số lưu ý khi điền thông tin về địa điểm và thời gian ký phát trên hối phiếu như sau:
- Địa điểm cần phải được ghi trùng với nơi lập hối phiếu. Địa điểm này đặc biệt quan trọng của các hối phiếu quốc tế. Bởi đây là căn cứ để xác định quy chiếu luật điều chỉnh.
- Ngày lập hối phiếu cần phải nằm trong thời gian có hiệu lực của L/C, sau ngày mở L/C và sau ngày lập hóa đơn
Mục 8: Thông tin người ký phát
Thông tin của người ký phát sẽ bao gồm:
-
- Tên và địa chỉ của người ký phát: Đây chính là người cuối cùng có trách nhiệm thanh toán cho người hưởng hối phiếu. Trong một số trường hợp thì người bị ký phát sẽ từ chối thanh toán, không chấp nhận thanh toán thì người ký phát sẽ bắt buộc phải thanh toán cho người thụ hưởng khi hối phiếu đã được chuyển nhượng thông qua hình thức ký hậu hoặc trao tay.
- Chữ ký người ký phát: là chữ ký của người có trách nhiệm, có quyền hạn và năng lực pháp lý đối với những hoạt động của doanh nghiệp. Chữ ký cần phải được ký bằng tay, ký sống mới được chấp nhận là có hiệu lực.
Quy trình thanh toán bằng hối phiếu
Chấp nhận thanh toán hối phiếu
Hối phiếu sau khi đã được ký phát cần phải xuất trình cho người trả tiền để người trả tiền ký chấp nhận thanh toán, đặc biệt là loại hối phiếu có kỳ hạn.
Ký hậu hối phiếu
Hối phiếu có ký hậu là quá trình chuyển nhượng quyền sở hữu hối phiếu từ người thụ hưởng này sang người thụ hưởng khác.
Việc ký hậu hối phiếu sẽ được thực hiện bằng cách người ký hậu chuyển nó vào mặt sau của hối phiếu và bàn giao cho người được chuyển nhượng.
Bảo lãnh hối phiếu
Hối phiếu chính là việc người thứ ba cam kết trả tiền cho người thụ hưởng khi hối phiếu đến kỳ hạn thanh toán. Thông thường thì người bảo lãnh hối phiếu là ngân hàng.
Kháng nghị
Khi đến hạn mà người trả tiền từ chối nghĩa vụ thực hiện thanh toán, người thụ hưởng cần phải chứng minh bằng văn bản cho việc từ chối. Người thụ hưởng cũng cần phải nộp đơn kháng nghị không quá hai ngày làm việc sau khi lệnh chuyển tiền đến hạn thanh toán. Sau khi nộp đơn kháng nghị, người bị từ chối thanh toán sẽ thông báo trực tiếp cho người chuyển nhượng để yêu cầu thực hiện thanh toán trong vòng 4 ngày làm việc, hay có thể yêu cầu người đã ký hậu hối phiếu chuyển nhượng hoặc yêu cầu thanh toán. Nếu như không có văn bản kháng nghị việc từ chối trả tiền thì người được chuyển nhượng sẽ được miễn trách nhiệm thanh toán hối phiếu, nhưng người ký phát hối phiếu và người trả tiền vẫn phải chịu trách nhiệm trước người kháng cáo.
Chiết khấu hối phiếu
Chiết khấu hối phiếu là một nghiệp vụ của ngân hàng. Người thụ hưởng hối phiếu sẽ xuất trình hối phiếu chưa thanh toán cho ngân hàng để được nhận tiền tiền ngay với mức giá thấp hơn số tiền trên hối phiếu.
Kết luận
Như vậy, với những thông tin được Mytrade cung cấp trên bài viết, chắc chắn các bạn đã có thể hiểu rõ hối phiếu là gì và cách lập hối phiếu cũng như thấy được những điểm chính của hối phiếu và lệnh phiếu. Nếu là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu thì chắc chắn hình thức vay nợ này sẽ rất hữu ích cho doanh nghiệp của bạn.
Nếu nhà đầu tư còn bất kỳ thắc mắc về hối phiếu hay cần hỗ trợ liên hệ ngay đến HOTLINE hỗ trợ 1900966935 – 0983.668.883 của Mytrade để nhận được tư vấn chính xác nhất đến từ các chuyên gia của chúng tôi.
Mytrade - nền tảng giao dịch và đầu tư chứng khoán uy tín tại thị trường Việt Nam 2022
Để thuận tiện theo dõi được quá trình đầu tư trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư có thể mở tài khoản giao dịch miễn phí và tham gia đầu tư qua App Mytrade (đã có mặt trên hệ điều hành IOS, Android) hoặc website https://mytrade.vn/. Với sự minh bạch, an toàn và đồng hành suốt quá trình cùng nhà đầu tư của Mytrade, sẽ giúp cho đầu tư của bạn sẽ được nhanh chóng lại mang lại hiệu quả cao. Tải app ngay!
