Thao túng thị trường chứng khoán là gì? Dấu hiệu nhận biết

Thị trường đóng một vai trò quan trọng trong việc phân bổ nguồn lực trong nền kinh tế hiện đại. Thị trường chứng khoán có thể hoàn thành vai trò này nếu như tạo được niềm tin cho nhà đầu tư và hạn chế những hành vi vi phạm. Với việc mở rộng thị trường tài chính nói chung hay thị trường chứng khoán nói riêng đã làm đa dạng hóa hình thức giao dịch giữa người mua và người bán nhằm đạt được mức lợi nhuận tối đa cũng đã dẫn đến nảy sinh hình thức thao túng thị trường. Những đối tượng này có khả năng thao túng các hoạt động giao dịch trên thị trường chứng khoán và tạo ra cung cầu giả nhằm khuyến khích nhà đầu tư mua cổ phiếu. Vậy thao túng thị trường chứng khoán là gì? mà nó làm tổn hại đến niềm tin của nhà đầu tư, đồng thời là một trở ngại cho mục tiêu phát triển chiều sâu của thị trường. Cần phải có các biện pháp kiểm soát và đặt ra quy định về chống thao túng thị trường để tránh làm méo mó niềm tin của các nhà đầu tư.

Thao túng thị trường chứng khoán là gì?

Thao túng thị trường chứng khoán là gì?

Thao túng thị trường chứng khoán là gì?

Thao túng thị trường (Market manipulation) còn gọi là lũng đoạn thị trường, đây là những hành vi cố ý gây tác động đến thị trường chứng khoán bằng cách vận dụng quy luật cung - cầu hoặc những hành vi nhân tạo khác nhằm mục đích tác động đến giá chứng khoán và đạt được mục tiêu có lợi cho riêng mình.

>> Xem thêm: Bán chui cổ phiếu là gì?

Hành vi trong thao túng thị trường chứng khoán

Theo Điều 3 khoản 2 của Nghị định 156/2020/NĐ-CP thì thao túng trên thị trường chứng khoán là việc thực hiện những hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động chứng khoán cũng như thị trường chứng khoán sẽ bao gồm một, một số hoặc tất cả những hành vi dưới đây:

  • Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hay của người khác hoặc thông đồng hoạt động mua, bán chứng khoán liên tục nhằm tạo ra nhu cầu cung cầu giả tạo. Đặt lệnh giao dịch mua, bán cùng loại chứng khoán trong cùng một ngày giao dịch hay thông đồng với nhau để giao dịch mua - bán chứng khoán mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hay quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa những thành viên trong nhóm nhằm mục đích tạo giá chứng khoán và cung - cầu giả tạo.
  • Liên tục giao dịch mua, bán chứng khoán với khối lượng giao dịch lớn chi phối vào thời điểm mở cửa hay đóng cửa của thị trường nhằm tạo ra một mức giá mở cửa hoặc giá đóng cửa mới cho mã chứng khoán đó trên thị trường.
  • Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết hay lôi kéo những người khác liên tục đặt lệnh giao dịch mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán nhằm mục đích thao túng giá chứng khoán.
  • Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua những phương tiện thông tin đại chúng về một mã chứng khoán hay doanh nghiệp phát hành chứng khoán nhằm mục đích tác động đến giá của mã chứng khoán đó sau khi đã thực hiện được giao dịch cũng như nắm giữ vị thế đối với mã chứng khoán đó.
  • Sử dụng những phương thức hoặc thực hiện những hành vi giao dịch khác và kết hợp với việc tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng nhằm tạo ra cung cầu giả tạo và  thao túng giá chứng khoán.

>> Tham khảo: FOMO trong chứng khoán là gì?

Dấu hiệu nhận biết việc thao túng thị trường chứng khoán

Những hình thức tạo nên thao túng thị trường

Những hình thức tạo nên thao túng thị trường

Thị trường chứng khoán bị thao túng thường sẽ liên quan đến những vấn đề sau:

- Tin tức giả (Fake news). 

Đây là hành vi truyền bá thông tin sai lệch, gây hiểu lầm về một doanh nghiệp. Thông thường thì Fake news được sử dụng bởi những nhà đầu tư lâu năm trên thị trường chứng khoán có độ am hiểu về phương tiện truyền thông. Họ sẽ cố gắng truyền bá các tin tức giả mạo về một doanh nghiệp hoặc thậm chí toàn bộ thị trường để có thể làm cho nó đi theo hướng có lợi cho họ.

Chính vì vậy, các nhà đầu tư cần phải xác minh kỹ các thông tin trước khi đưa ra quyết định là cách tốt nhất để có thể tránh khỏi sự thao túng này.

- Pump And Dump

Đây là hình thức thổi phồng giá của cổ phiếu lên bằng cách tung những thông tin sai lệch về một doanh nghiệp Sau đó, họ sẽ bán cổ phiếu của chính họ hoặc đã mua ở giá rẻ với một mức giá cao hơn.

- Spoofing The Tape

Là hình thức mà những “kẻ gian lận” sẽ thực hiện đặt mua một số lượng lớn cổ phiếu nhưng lại không hề có ý định mua. Họ chỉ mục đích tạo ra một cái bẫy khiến cho các nhà đầu tư khác tưởng chừng như sẽ có “miếng mồi ngon” và mua hoặc bán theo. Tuy vậy thì sau đó những “kẻ gian lận” này sẽ rút lại đơn hàng trước vài giây giao dịch. Cuối cùng, các nhà đầu tư khác sẽ phải chịu thua lỗ sau khi rơi vào cái bẫy đó.

Ví dụ: Anh A có 100.000 cổ phiếu của doanh nghiệp B và có ý định bán. Anh A đặt một lệnh mua với khối lượng giao dịch lớn nhưng sẽ hủy trước khi lệnh được khớp. Trên bảng giá điện tử chứng khoán Việt Nam thì các nhà đầu tư có thể nhìn thấy  được các lệnh đặt chờ mua với khối lượng giao dịch lên đến hàng chục triệu cổ phiếu ở mức giá thấp hơn nhiều giá đang khớp. Đây được gọi là kê lệnh nhằm mục đích định hướng cho các nhà đầu tư khác muốn mua phải mua ở mức giá cao hơn mới khớp được.

Lệnh mua này đã tạo ra được một lượng cầu ảo đối với cổ phiếu doanh nghiệp B và đẩy giá cổ phiếu lên cao hơn. Sau đó, anh A sẽ thực hiện bán lượng cổ phiếu của mình tại mức giá cao này. Vậy là thông qua một lệnh giao dịch mua giả, anh A đã có thể thành công thao túng thị trường.

- Wash Trading

Hình thức này diễn ra khi mà các nhà đầu tư lớn thực hiện hoạt động mua và bán ngay lập tức. Việc mua và bán nhanh chóng đã làm tăng khối lượng trong cổ phiếu và thu hút nhiều nhà đầu tư bị lừa bởi khối lượng giao dịch tăng vọt.

Hành động này rất khó để có thể thực hiện ở thị trường chứng khoán Việt Nam do sau khi mua cổ phiếu trong nước thì các nhà đầu tư cần phải chờ 03 ngày sau mới được phép bán. Tuy vậy, nếu những kẻ thao túng giá dùng nhiều tài khoản và có sẵn một lượng cổ phiếu nhất định để sẵn sàng bán và luôn sẵn một lượng tiền để mua thì hoàn toàn có thể thực hiện hoạt động mua hoặc bán trao tay trên những tài khoản nhằm thao túng thị trường được một cách dễ dàng. Giới chuyên môn hay gọi đây chính là hình thức lướt sóng T+ hoặc lướt trong phiên.

- Bear Raiding

Đây chính là một hành vi bất hợp pháp của việc tập hợp lại nhằm mục đích đẩy giá cổ phiếu xuống thấp hơn thông qua hoạt động bán khống và lan truyền những tin đồn bất lợi về doanh nghiệp mục tiêu.

Thao túng thị trường bị xử phạt như thế nào?

Thao túng thị trường bị xử phạt như thế nào?

Thao túng thị trường bị xử phạt như thế nào?

Theo Điều 211, Bộ Luật Hình sự năm 2015, nếu như cá nhân thực hiện những hành vi thao túng thị trường có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc xử phạt hành chính tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng

1. Truy cứu trách nhiệm hình sự

- Hình phạt chính:

  • Khung 01:

Bị phạt từ 500 triệu – 2 tỷ hoặc bị  phạt tù từ 6 tháng – 3 năm nếu như thực hiện thao túng thị trường mà gây ra một trong các ảnh hưởng sau:

+ Thu lợi từ 500 triệu đến dưới 1,5 tỷ đồng

+ Gây tổn thất cho các nhà đầu tư trong khoảng từ 1 – 3 tỷ đồng

  • Khung 02:

Nộp phạt từ 2 đến 4 tỷ đồng hoặc sẽ bị phạt tù từ 2 – 7 năm nếu như có hành vi thao túng thuộc một trong những trường hợp sau:

+ Thực hiện hành vi có tổ chức

+ Thu lợi từ 1,5 tỷ đồng trở lên

+ Gây ra mức tổn thất cho nhà đầu tư từ 3 tỷ đồng trở lên

+ Tái phạm tội và mang tính chất nguy hiểm.

- Hình phạt bổ sung:

    • Mức phạt từ khoảng 50 – 250 triệu đồng
    • Không được phép đảm nhận một số vị trí chức vụ và bị đình chỉ công việc từ 01 – 05 năm.

2. Phạt hành chính

Theo quy định, nếu như thực hiện thao túng nhưng chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì sẽ bị phạt gấp 10 lần số tiền thu lợi bất hợp pháp. Mức phạt tối đa sẽ không quá 3 tỷ đồng đối với tổ chức và không quá 1,5 tỷ đồng đối với cá nhân. Ngoài ra, cũng sẽ có một số hình thức phạt bổ sung như sau:

- Với những công ty/chi nhánh công ty chứng khoán hay công ty quản lý quỹ: bị đình chỉ kinh doanh từ 01 – 03 tháng

- Với những cá nhân hành nghề chứng khoán: bị tước chứng chỉ hành nghề trong vòng từ 18 – 24 tháng. 

Ví dụ: Chủ tịch của Tập đoàn FLC – ông Trịnh Văn Quyết đã bị xử phạt 1,5 tỷ đồng và bị đình chỉ giao dịch trong vòng 5 tháng sau khi bán chui 74,8 triệu cổ phiếu vào ngày 10/01/2022.

Cách phòng tránh hành vi thao túng thị trường chứng khoán

Cách phòng tránh hành vi thao túng thị trường

Cách phòng tránh hành vi thao túng thị trường

Nếu như không tỉnh táo thì bạn có thể sẽ bị thua lỗ nặng nề bởi những hành vi thao túng thị trường. Sau đây là một số lời khuyên cho các nhà đầu tư khi tham gia vào thị trường:

- Tích lũy nhiều kiến thức về thị trường chứng khoán

Bước đầu tiên nhà đầu tư cần phải nắm rõ kiến thức về thị trường chứng khoán. Đồng thời hiểu rõ về quy luật cung cầu và những yếu tố ảnh hưởng đến giá của cổ phiếu. Qua đó, nhà đầu tư sẽ có thể chủ động trong việc đầu tư, có được những đánh giá chính xác về thị trường và giảm thiểu được rủi ro khi mà hành vi thao túng thị trường diễn ra.

- Hiểu rõ về doanh nghiệp

Việc hiểu về doanh nghiệp là một điều cần thiết để có được những quyết định đầu tư đúng đắn mà không hề bị ảnh hưởng bởi hành vi thao túng. Nếu như một doanh nghiệp có những yếu tố nội tại tốt, tăng trưởng bền vững và ổn định thì việc tăng giá sẽ gần như là một điều tất yếu. Nếu như có thể tìm hiểu và mua các mã cổ phiếu này ở mức giá phù hợp thì nhà đầu tư sẽ dễ có lãi.

Ngoài ra, việc hiểu về doanh nghiệp cũng giúp cho nhà đầu tư dễ phát hiện được những dấu hiệu bất thường trong diễn biến của giá cổ phiếu hơn.

- Xây dựng một chiến lược đầu tư rõ ràng

Nhà đầu tư cũng cần phải có chiến lược đầu tư rõ ràng để đưa ra được quyết định mua, bán một cách chính xác. Nhiều nhà đầu tư còn thiếu kinh nghiệm thường sẽ giao dịch dựa vào những diễn biến ngắn hạn. Họ không hề có bất kỳ một kế hoạch hoặc mục tiêu cụ thể nào. Điều này làm cho họ dễ bị thao túng và bị ảnh hưởng bởi các chiêu trò này hơn.

Vì thế nhà đầu tư cần phải có có một danh mục đầu tư cùng chiến lược phù hợp. Như vậy họ sẽ giảm được rủi ro nếu như hành vi thao túng thị trường diễn ra.

Kết luận

Trên đây là những thông tin Mytrade chia sẻ về việc thao túng thị trường chứng khoán là gì, cùng với đó là những hình thức thao túng trên thị trường chứng khoán hiện nay. Việc thao túng thị trường là một hành vi phạm pháp nhằm mục đích thu lợi bất chính. Việc tạo ra một thị trường trong sạch và phát triển chính là hướng đi bền vững của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Mytrade - nền tảng giao dịch và đầu tư chứng khoán uy tín tại Việt Nam 

App đầu tư chứng khoán tối ưu trên thị trường hiện nay

Là một nền tảng còn trẻ nhưng Mytrade lại nhận được sự yêu thích và tin tưởng từ nhiều nhà đầu tư trên thị trường. Do vậy bạn hoàn toàn có thể an tâm mở tài khoản giao dịch và tiến hành đầu tư qua nền tảng Mytrade. Tải ngay app Mytrade (có trên IOS, Android) để trải nghiệm ngay nền tảng đầu tư mới. 

Nếu nhà đầu tư còn thắc mắc nào về Thao túng thị trường là gì hoặc cần hỗ trợ đầu tư chứng khoán hãy liên hệ ngay đến Mytrade qua  HOTLINE hỗ trợ 1900966935 – 0983.668.883 để được giải đáp nhanh nhất.

  • Bài viết nổi bật