Thị trường tài chính là gì? Vai trò, chức năng thị trường tài chính

Thị trường tài chính là một thuật ngữ quen thuộc với tất cả chúng ta. Tuy nhiên để nắm rõ được khái niệm thị trường tài chính là gì? Hay cách thức giao dịch trên thị trường tài chính thì không phải ai cũng biết. Vì vậy trong bài viết này Mytrade muốn làm rõ các nội dung này một cách chi tiết và dễ hiểu nhất.

Thị trường tài chính là gì?

Thị trường tài chính là gì?

Thị trường tài chính (còn gọi là Financial Market) chính là nơi diễn ra những loại hình giao dịch tài sản, tài chính và trong đó giao dịch cổ phiếu, ngoại hối, bất động sản, hàng hóa là chính. Mọi người tham gia vào thị trường tài chính như tham gia vào những phiên chợ, điểm khác biệt chính là hạng mục hàng hóa giao bán.

Trong mỗi phiên giao dịch chứng khoán sẽ luôn có người bán và người mua bao gồm có hộ gia đình, doanh nghiệp, những tổ chức tài chính trung gian và Chính phủ. Người mua sẽ thực hiện mua các tài sản được bán với mức giá mình đặt ra. Còn người bán thì sẽ bán các sản phẩm tài sản tài chính mà mình cần. Người bán sẽ đưa ra một mức giá phù hợp với thời điểm rao bán và giá trị của tài sản.

Khi quá trình giao dịch mua bán tài sản tài chính được 2 bên thỏa thuận xong thì quá trình rao bán tài sản đã được hoàn tất. Thị trường tài chính sẽ giúp cho người bán và người mua dễ dàng có được một mức giá phù hợp.

Nguyên nhân hình thành nên thị trường tài chính

Nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển thì những hoạt động về phát hành và mua bán lại chứng khoán cũng phát triển. Do vậy sẽ hình thành nên một thị trường riêng để đáp ứng cho cung cầu nguồn tài chính gặp nhau được dễ dàng và thuận lợi hơn, đó chính là thị trường tài chính.

Thị trường tài chính sẽ được hình thành bởi chủ yếu 3 nguyên nhân:

Để giải quyết mâu thuẫn giữa khả năng và nhu cầu trong vấn đề cung ứng vốn trong nền kinh tế phát triển.
Do xuất hiện nhu cầu chuyển nhượng, mua bán chứng khoán giữa những chủ sở hữu.
Do sự ra đời và phát triển của nhiều loại hình thức huy động vốn linh hoạt ở trong nền kinh tế hàng hóa đa dạng.

Điều kiện để hình thành nên thị trường tài chính.

Thị trường tài chính sẽ được hình thành nếu như đáp ứng đủ những điều kiện sau đây:

Nền kinh tế hàng hóa phát triển, tiền tệ ổn định và tình trạng lạm phát được kiểm soát.
Thị trường có những công cụ tài chính đa dạng, tạo ra nhiều phương tiện chuyển giao quyền sử dụng những nguồn tài chính.
Hệ thống những tổ chức trung gian tài chính được hình thành và phát triển.
Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, tổ chức quản lý nhà nước để giám sát được hoạt động của thị trường tài chính.
Cần phải hình thành cơ sở vật chất kỹ thuật và hệ thống thông tin kinh tế để phục vụ cho hoạt động của thị trường tài chính.
Cần có đội ngũ những nhà kinh doanh, những nhà quản lý am hiểu về thị trường tài chính và phải có đông đảo những nhà đầu tư có kiến thức, dám mạo hiểm trước rủi ro có thể xảy ra ở trên thị trường.

Yếu tố tạo nên của thị trường tài chính

Thị trường tài chính sẽ bao gồm những yếu tố cấu thành cơ bản sau đây:

Đối tượng của thị trường tài chính: chính là những nguồn cung và nguồn cầu về vốn
Công cụ tham gia vào thị trường tài chính: những chứng từ có giá trị do các chủ thể phát hành
Chủ thể của thị trường tài chính: là các thể nhân và pháp nhân tham gia vào thị trường tài chính, chủ yếu là những công ty tài chính, công ty bảo hiểm, ngân hàng, quỹ đầu tư…
Hàng hóa ở trên thị trường tài chính: Tùy theo mỗi loại thị trường, hàng hóa ở trên thị trường tài chính thì sẽ có sự khác nhau. Theo đó:

Trên thị trường vốn: hàng hóa chính là cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán cầm cố bất động sản

Trên thị trường tiền tệ: hàng hóa bao gồm tín phiếu kho bạc, Thương phiếu, chứng chỉ tiền gửi,…

Trên thị trường tài chính phái sinh: hàng hóa bao gồm hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng giao sau.

>> Tham khảo thêm: Tỷ giá hối đoái là gì? Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái?

Đặc điểm của thị trường tài chính

Đặc điểm của thị trường tài chính

Đối tượng hướng đến: chính là nguồn cung và cầu về vốn.
Ví dụ như ở trong thị trường tài chính có anh X đang muốn mua lại cổ phiếu của doanh nghiệp Y. Ở đây, anh X và doanh nghiệp Y là đối tượng của thị trường tài chính.
Công cụ tham gia vào thị trường tài chính: những chứng từ có giá trị đã được phát hành.
Ví dụ về các chứng từ có thể kể đến như hóa đơn đỏ tính VAT khi mua hàng cũng chính là một loại chứng từ có giá trị.
Chủ thể của thị trường tài chính: thể nhân và pháp nhân tham gia vào thị trường tài chính.
Ví dụ về chủ thể có thể là những công ty bảo hiểm, các ngân hàng…
Hàng hóa thị trường: tùy thuộc vào thị trường sẽ có hàng hóa như cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu kho bạc, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai…

Vai trò của thị trường tài chính

Thị trường tài chính sẽ có ba vai trò quan trọng đối với ngành tài chính:

Vai trò thu hút, huy động những nguồn tài chính giúp khuyến khích hoạt động tiết kiệm và đầu tư.
Vai trò thúc đẩy và gia tăng hiệu quả trong sử dụng tài chính.
Vai trò thực hiện những chính sách về tài chính, tiền tệ của Nhà nước.

Vai trò của nhà nước trong thị trường tài chính

Thị trường tài chính là một bộ phận rất quan trọng của nền kinh tế. Nhà nước sẽ có chức năng quản lý và giám sát thị trường tài chính. Ở mỗi loại thị trường tài chính thì Nhà nước đều có những biện pháp và công cụ khác nhau. Nhìn chung thì sự tác động của Nhà nước cũng sẽ dựa trên 3 yếu tố cơ bản sau:

Nhà nước tạo một môi trường pháp lý bình đẳng cho sự hình thành và hoạt động trên thị trường tài chính.
Nhà nước thể hiện vai trò giám sát chặt chẽ những hoạt động của thị trường tài chính.
Môi trường kinh tế linh hoạt và sự bình đẳng đối với phát triển của thị trường tài chính.

Chức năng của thị trường tài chính

Chức năng của thị trường tài chính

Huy động nguồn vốn nhanh chóng, đặc biệt là những nguồn dài hạn.

Thị trường tài chính sẽ có ưu điểm về khả năng huy động nguồn vốn dài hạn, thậm chí là không xác định kỳ hạn như cổ phiếu. Điều này có ý nghĩa quan trọng khi doanh nghiệp phải thực hiện các khoản đầu tư lớn và dài hạn như xây nhà máy mới, đầu tư công nghệ mới, xây các tòa nhà hay văn phòng có giá trị lớn.

Chi phí vay vốn thấp, lợi tức được hưởng thường sẽ cao hơn do không bị mất chi phí trung gian.

Thị trường tài chính là một kênh trao đổi vốn trực tiếp nên đối với những doanh nghiệp có danh tiếng thì chi phí vay vốn sẽ rẻ hơn so với hình thức trung gian tài chính. Ngoài ra những người đầu tư vào cổ phiếu và trái phiếu của các doanh nghiệp này sẽ có thể được hưởng mức lợi tức cao hơn do họ không phải mất chi phí trung gian.

Cung cấp khả năng thanh khoản cho chứng khoán.

Thị trường tài chính là nơi mà chứng khoán được mua bán, trao đổi. Vì thế nhờ thị trường chứng khoán, những nhà đầu tư có thể dễ dàng chuyển đổi chứng khoán họ sở hữu thành tiền hoặc những chứng khoán khác khi họ muốn.

Cung cấp thông tin kinh tế và đánh giá giá trị doanh nghiệp

Thị trường tài chính phản ánh được tính hiệu quả của nền kinh tế quốc dân, phản ánh những xu hướng phát triển của nền kinh tế...

>> Tham khảo thêm: Quỹ đầu tư là gì? Ưu, nhược điểm của quỹ đầu tư?

Các công cụ trên thị trường tài chính

Các công cụ tài chính sẽ được gọi chung là các chứng khoán. Chứng khoán chính là những trái quyền được hưởng đối với loại tài sản tương lai hoặc thu nhập của nhà phát hành sẽ bao gồm chứng khoán nợ và chứng khoán vốn.

Chứng khoán nợ chính là chứng khoán xác nhận quyền được nhận khoản vốn đã ứng trước cho nhà phát hành vay. Đồng thời khi mà chứng khoán đáo hạn, người sở hữu chứng khoán sẽ có quyền được đòi khoản lợi nhuận theo thỏa thuận.
Chứng khoán vốn sẽ xác nhận quyền sở hữu chỉ một phần tài sản và thu nhập của công ty phát hành.

Phân loại thị trường tài chính

Phân loại thị trường tài chính

Dựa vào cách thức để huy động vốn

Theo cách thức huy động vốn thì chúng ta sẽ phân loại thị trường nợ và thị trường cổ phần.

Thị trường nợ trên cơ sở sử dụng những công cụ nợ ngắn hạn (thời gian đáo hạn trong vòng từ 1 năm trở xuống), trung hạn (thời gian đáo hạn từ 1 – 10 năm), dài hạn (thời gian đáo hạn là trên 10 năm).
Thị trường cổ phần chính là thị trường ở đó mà người cần vốn sẽ phát hành cổ phiếu để huy động nguồn vốn.

Dựa vào hoạt động mua bán chứng khoán

Theo tiêu chí mua bán chứng khoán lần đầu là chứng khoán mới và mua bán chứng khoán sau khi đã phát hành lần đầu thì chúng ta có thể chi làm thị trường sơ cấp và thứ cấp.

Thị trường sơ cấp (cấp 1): Những chứng khoán mới sẽ được phát hành để bán cho người mua đầu tiên.
Thị trường thứ cấp (cấp 2): Môi trường diễn ra những hoạt động mua bán, chuyển nhượng các chứng khoán đã được phát hành tại thị trường sơ cấp.

Dựa vào bản chất và phương thức hoạt động của các chủ thể tài chính

Thị trường chứng khoán:
Đây có lẽ là thị trường phổ biến nhất trên thị trường tài chính là. Đây là thị trường mà những công ty niêm yết cổ phiếu của họ và những nhà đầu tư hay những công ty môi giới chứng khoán sẽ thực hiện hoạt động trao đổi mua bán. Thị trường chứng khoán đang được chia thành hai loại là thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Thị trường này được những doanh nghiệp sử dụng để huy động nguồn vốn thông qua việc phát hành lần đầu ra công chúng (IPO), sau đó thì cổ phiếu được giao dịch giữa người mua và người bán khác nhau ở trên thị trường thứ cấp.

Cổ phiếu có thể được giao dịch trên những sàn giao dịch được niêm yết như Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE) hoặc những sàn giao dịch khác không cần kê đơn (OTC). Hầu hết các giao dịch cổ phiếu đều được thực hiện thông qua những sàn giao dịch được quản lý và các sàn này đóng một vai trò quan trọng ở trong nền kinh tế. Đây vừa là thước đo tình trạng tổng thể ở trong nền kinh tế cũng như mang lại phần lợi nhuận vốn và cổ tức cho những nhà đầu tư.

Thị trường phi tập trung (OTC)
Đây là thị trường mua bán chứng khoán không dựa trên những sàn giao dịch tập trung như HNX hoặc HOSE. Tức là nó không có địa điểm thực và giao dịch sẽ được tiến hành thông qua những thiết bị có kết nối Internet. Trong loại thị trường tài chính này thì những người tham gia có thể thực hiện giao dịch chứng khoán trực tiếp giữa hai bên mà không cần đến người môi giới. Mặc dù trên thị trường OTC có thể xử lý giao dịch của một số cổ phiếu nhất định (ví dụ: những công ty nhỏ hơn hoặc rủi ro hơn là không đáp ứng tiêu chí niêm yết của những sàn giao dịch) nhưng hầu hết các giao dịch cổ phiếu đều được thực hiện thông qua các sàn giao dịch. Nói chung thì thị trường OTC và những giao dịch xảy ra ở đó ít được quản lý hơn, ít thanh khoản hơn và cũng không rõ ràng. Điều đó đồng nghĩa với việc nhà đầu tư có thể đặt được mức lợi nhuận cao cũng như rủi ro cao hơn.
Thị trường trái phiếu
Trái phiếu là một loại chứng khoán để xác nhận tình trạng nợ của doanh nghiệp hay chính phủ, trong đó các nhà đầu tư cho vay tiền ở trong một khoảng thời gian xác định với mức lãi suất đã được ấn định trước. Bạn có thể hiểu trái phiếu chính là một thỏa thuận giữa người cho vay và người đi vay trong đó có những chi tiết của khoản vay và những khoản thanh toán của nó. Trái phiếu thì thường sẽ được hoàn trả toàn bộ vào ngày đáo hạn. Ngoài ra thì thị trường trái phiếu còn được gọi là thị trường nợ hay thị trường tín dụng.
Thị trường phái sinh:

Công cụ phái sinh chính là một hợp đồng giữa hai hay nhiều bên có giá trị dựa trên một tài sản tài chính cơ bản đã được thỏa thuận. Các chứng khoán phái sinh chính là loại chứng khoán thứ cấp mà giá trị của nó chỉ được bắt nguồn từ giá trị của chứng khoán chính khác mà chúng đã được liên kết với. Thay vì giao dịch cổ phiếu trực tiếp thì thị trường phái sinh giao dịch bốn loại hợp đồng ( hợp đồng quyền chọn, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng hoán đổi) để thu được giá trị của chúng từ những công cụ cơ bản như hàng hóa, trái phiếu, tiền tệ, lãi suất và cổ phiếu.

Thị trường tiền tệ:
Thông thường, thị trường tiền tệ giao dịch những sản phẩm có kỳ hạn ngắn hạn và có tính thanh khoản cao (dưới một năm), được đặc trưng bởi mức độ an toàn cao, có lợi tức tương đối thấp. Ở cấp độ bán buôn thì thị trường tiền tệ liên quan đến những giao dịch của khối lượng lớn giữa những tổ chức và thương nhân. Ở cấp độ bán lẻ thì chúng bao gồm những quỹ tương hỗ ở trên thị trường tiền tệ được mua bởi các nhà đầu tư cá nhân và những tài khoản thị trường tiền tệ do khách hàng ngân hàng mở. Các cá nhân cũng có thể tiến hành đầu tư vào thị trường tài chính tiền tệ bằng cách mua chứng chỉ tiền gửi (CD) ngắn hạn, tín phiếu kho bạc hay tín phiếu đô thị (municipal note).
Thị trường ngoại hối

Một trong những thị trường tài chính nổi bật chính là thị trường ngoại hối. Thị trường ngoại hối là một thị trường trong đó những người tham gia có thể mua bán, phòng ngừa rủi ro và ước tính được tỷ giá hối đoái giữa những loại tiền tệ . Thị trường ngoại hối chính là thị trường có tính thanh khoản cao nhất ở trên thế giới bởi tiền mặt là loại tài sản có tính thanh khoản cao nhất. Thị trường tiền tệ có thể xử lý được hơn 6 nghìn tỷ đô la giao dịch hàng ngày, con số này nhiều hơn cả thị trường phái sinh và thị trường cổ phiếu cộng lại. Cũng giống như thị trường phi tập trung OTC thì thị trường ngoại hối cũng được phân cấp, bao gồm có một mạng lưới máy tính và nhà môi giới toàn cầu đến từ khắp nơi trên thế giới. Thị trường ngoại hối còn bao gồm những ngân hàng, ngân hàng trung ương, công ty thương mại, công ty quản lý đầu tư, quỹ đầu cơ, nhà môi giới ngoại hối bán lẻ và nhà đầu tư.

Thị trường hàng hóa

Thị trường hàng hóa chính là địa điểm nơi mà người sản xuất và người tiêu dùng gặp gỡ để thực hiện trao đổi hàng hóa vật chất như nông sản (ngô, đậu nành, gia súc), sản phẩm năng lượng ( khí đốt, dầu, tín chỉ carbon), kim loại quý (vàng, bạc, bạch kim) hay hàng hóa mềm (bông, cà phê và đường). Đây được gọi là thị trường hàng hóa giao ngay, nơi mà hàng hóa vật chất được trao đổi thành tiền. Tuy nhiên thì phần lớn giao dịch những loại hàng hóa này diễn ra ở trên những thị trường phái sinh sử dụng hàng hóa giao ngay làm tài sản cơ bản. Những loại công cụ phái sinh được sử dụng như hợp đồng kỳ hạn, tương lai và quyền chọn hàng hóa được trao đổi qua quầy OTC và trên những sàn giao dịch được niêm yết ở trên khắp thế giới như Sàn giao dịch liên lục địa (ICE) và Sàn giao dịch Chicago (CME).

Thị trường tiền điện tử

Trong vài năm qua, thị trường tài chính đã chứng kiến được sự ra đời và gia tăng của những loại tiền điện tử như Bitcoin và Ethereum, những tài sản kỹ thuật số phi tập trung dựa trên nền tảng công nghệ blockchain. Ngày nay, hàng nghìn mã thông báo tiền điện tử đã có sẵn và giao dịch ở trên toàn cầu thông qua một loạt những sàn giao dịch tiền điện tử trực tuyến. Các sàn giao dịch này sẽ lưu trữ ví kỹ thuật số để những người giao dịch có thể hoán đổi được một loại tiền điện tử này cho một loại tiền điện tử khác hay lấy những loại tiền như đô la hoặc euro.

Bởi vì phần lớn những sàn giao dịch tiền điện tử chính là nền tảng tập trung nên người sử dụng dễ bị hack. Vì vậy, những sàn giao dịch phi tập trung cũng sẽ có sẵn hoạt động giao dịch tương tự mà không cần đến bất kỳ cơ quan trung ương nào. Những sàn giao dịch này sẽ cho phép giao dịch trực tiếp như nhau những loại tiền kỹ thuật số mà không cần đến cơ quan trao đổi thực tế để tạo được thuận lợi cho các giao dịch. Giao dịch hợp đồng tương lai và quyền chọn cũng sẽ có sẵn trên những loại tiền điện tử chính trong loại thị trường tài chính đặc biệt này.

Cách thức để giao dịch trên thị trường tài chính

Cách thức để giao dịch trên thị trường tài chính

Tham gia vào thị trường chứng khoán thì giá cả của tài sản tài chính đều sẽ được thống nhất. Khi người bán và người mua đã trao đổi và đi đến được kết luận cuối cùng về giá bán thì phiên giao dịch sẽ được tiến hành. Hình thức giao dịch ở trên thị trường tài chính sẽ được thực hiện theo 2 cách khác nhau. Cụ thể:

Giao dịch trực tiếp

Đây là giao dịch mua bán sẽ không thông qua nhà môi giới. Tại thị trường tài chính thì người mua bằng cách nào đó tìm thấy tài sản của người bán. Có thể họ tự tìm hiểu hoặc được người quen giới thiệu tài sản của người bán. Sau đó thì 2 bên tiến hành thỏa thuận và đi đến việc thống nhất mua bán trực tiếp với nhau. Vì thế hình thức này sẽ được gọi là giao dịch trực tiếp.

Tuy nhiên hiện tại thì hình thức giao dịch này đã có phần bị hạn chế. Bởi vì không phải tất cả nhà đầu tư đều sẽ có thời gian và công sức để tìm hiểu được tài sản từ người bán. Chính vì thế mà hình thức giao dịch gián tiếp được tiến hành nhiều hơn.

Giao dịch gián tiếp

Hình thức giao dịch gián tiếp phổ biến nhất chính là thông qua sàn môi giới hoặc thông qua các brokers để trao đổi hoạt động mua bán tài sản tài chính. Thông qua những cầu nối này người mua và người bán sẽ có cơ hội kết nối giao dịch với nhau trên thị trường tài chính toàn cầu. Các sản phẩm giao dịch như ngoại hối, chỉ số indices hoặc cổ phiếu cũng trở nên đa dạng hơn.

Thực trạng của thị trường tài chính tại Việt Nam

Thị trường tài chính Việt Nam theo đánh giá là một thị trường khá đầy đủ về mặt lượng và đang từng bước khẳng định được đây chính là kênh huy động vốn đầu tư quan trọng đối với nền kinh tế của cả đất nước. Sự phát triển của thị trường tài chính Việt Nam đã có nhiều tác động đến từ những chính sách tài chính.

Thực tế thời gian qua thì chính sách tài chính đã có được những đóng góp tích cực trong sự phát triển của mỗi bộ phận trong thị trường tài chính Việt Nam, hướng đến phát triển cân bằng được thị trường tài chính. Đây chính là một mục đích lớn nhất bởi khi mà thị trường tài chính phát triển cân bằng thì sẽ có những tác động to lớn với nền kinh tế nói chung như: Tạo ra được sự liên thông giữa những thị trường thông qua sự đa dạng của các kênh đầu tư, kênh phân phối, tối ưu những sản phẩm tài chính hiện đại, giảm được sức ép đối với những ngân hàng thương mại khi cần phải cung cấp nguồn vốn tín dụng quá lớn đối với nền kinh tế, qua đó giúp giảm thiểu rủi ro và nợ xấu cho những ngân hàng thương mại. Đặc biệt là khi thị trường tài chính phát triển cân bằng sẽ tạo nên điều kiện phát triển những dịch vụ tài chính phi ngân hàng như: Bảo hiểm, cho vay ngang hàng, cho thuê tài chính.

Kết luận

Trên đây là những gì Mytrade chia sẻ thông tin về thị trường tài chính, phân loại cũng như những chức năng, vai trò của thị trường tài chính và thực trạng của thị trường tài chính tại Việt Nam. Hy vọng qua đây bạn đã hiểu được phần nào về thị trường tài chính nói chung và những biến chuyển của thị trường tài chính của Việt Nam.

Để tìm hiểu thêm về thị trường tài chính là gì hay cần hỗ trợ tham gia đầu tư vào thị trường chứng khoán, nhà đầu tư hãy liên hệ ngay với Mytrade chúng tôi qua HOTLINE hỗ trợ 1900966935 – 0983.668.883 để được giải đáp nhanh nhất.

Mytrade – nền tảng giao dịch và đầu tư chứng khoán uy tín nhất hiện nay

Mytrade cung cấp rất nhiều các công cụ hỗ trợ vốn và luôn đồng hành trong suốt quá trình giao dịch cùng với khách hàng nhằm mục đích tối ưu được giá trị đầu tư, tối ưu lợi nhuận và tối ưu thuế phí. Tải app MyTrade để trải nghiệm ngay nền tảng đầu tư mới!