Thiên nga đen là một thuật ngữ thường được nhắc đến ở trong các lĩnh vực kinh tế hay ở trên thị trường chứng khoán. Vậy cụ thể thiên nga đen ám chỉ điều gì? Nhà đầu tư cần phải làm gì khi xuất hiện thiên nga đen? Hãy cùng Mytrade tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết dưới đây nhé.
Hiện tượng thiên nga đen là gì?
Hiện tượng thiên nga đen là gì?
Hiện tượng thiên nga đen (Black Swan) là một sự kiện không thể dự đoán trước, vượt quá các tình huống thường được dự kiến gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Đặc trưng của các sự kiện thiên nga đen chính là sự hiếm có và ảnh hưởng nghiêm trọng của chúng, cũng như việc lý giải nguyên nhân không dự đoán được chúng là bởi những sai lầm ngốc nghếch bị phát hiện muộn.
Đôi nét về Lý thuyết Thiên Nga đen
Trong tự nhiên hoặc trong kinh tế cũng vậy, con người thường chỉ tin vào điều gì mình biết. Người ta cũng thường sẽ có xu hướng “bới vết tìm lông” để quy kết những nguyên nhân dành cho hậu quả đã xảy ra. Do vậy họ tin rằng có thể rút ra được kinh nghiệm để dự báo cho các lần sau nhằm giảm thiểu được tình trạng thiệt hại. Tuy nhiên người ta không thể hiểu rằng, mỗi một hiện tượng Thiên Nga đen xảy ra thì đều là một trường hợp mới mẻ mà chưa có tiền lệ, làm cho con người không thể dự báo trước.
Người ta thường sẽ chỉ dựa vào những thứ mình đã biết mà quên mất rằng có vô số điều chúng ta không biết nên sẽ không thể hình dung được “những cái không thể”. Mọi người thường ảo tưởng vào trong khả năng dự đoán của mình, cho rằng bản thân mình có thể tiên đoán được mọi rủi ro, mọi cơ hội.
Có rất nhiều các sự kiện đó mang tính chất ngẫu nhiên, nằm ngoài nguồn thông tin mà người ta có thể kiểm soát. Chẳng hạn, việc các nhà khoa học có thể tính được chính xác từng giây khi xảy ra hiện tượng Nhật thực, nhưng lại không thể dự báo được về trận động đất kinh hoàng xảy ra ở Nhật năm 2011.
Thêm nữa có một hiện tượng tâm lý khá phổ biến là: Chúng ta cứ gán việc thành công cho sự tài tình của bản thân còn thất bại là bởi biến cố ngoại lai, nằm ngoài tầm kiểm soát.
Các biến cố lớn thường sẽ xảy ra trong tài chính hơn ở ngoài đời
Ví dụ: “Nếu như ta lấy ngẫu nhiên từ dân số trên toàn cầu, hai người có phần chiều cao tổng cộng là 3,4 m. Xác suất mỗi người sẽ cao bao nhiêu? 3 m và 0,4 m? Làm gì có được xác suất cao nhất là 1,7 m và 1,7 m.
Nhưng trong tài chính thì sự việc lại ngược lại. Nếu như cũng lấy ngẫu nhiên từ dân số trên toàn cầu hai người có tổng số tài sản là 14 triệu bảng Anh. Không lẽ xác suất dễ xảy ra nhất đó là mỗi người có 7 triệu bảng? Cũng làm gì có và thông thường là 5.000 bảng một bên và bên kia sẽ là 14 triệu bảng trừ bớt 5.000 bảng”.
Con người luôn có xu hướng bỏ qua các biến cố lớn với xác suất thấp
Taleb (Tác giả cuốn “Thiên Nga đen”) đã cho rằng con người có xu hướng bỏ qua những biến cố lớn với xác suất thấp bởi “chuyên gia” thường chỉ đưa ra dự báo dựa dựa theo các mối liên hệ đã được quan sát ở trong quá khứ. Ông chia các hiện tượng này thành hai loại và đặt tên chúng lần lượt là Mediocristan (Bình thường) và Extremistan (Cực độ).
Loại Mediocristan thường sẽ có độ ngẫu nhiên thấp như chiều cao, cân nặng, chỉ số IQ hay thu nhập của giáo viên. Đối với Extremistan sẽ có độ ngẫu nhiên cao và sự phân bổ khác thường không tiên đoán được như dân số của các thành phố, tài sản, thiệt hại do động đất, giá hàng hóa và chứng khoán.
Ví dụ, việc lấy một nhóm 100 người ngẫu nhiên, thêm một anh chàng cầu thủ bóng rổ Yao Ming cao kều thì chỉ số chiều cao bình quân của nhóm sẽ gia tăng chút ít nhưng không hề đáng kể. Cũng nhóm 100 người này, nếu như bổ sung thêm tỷ phú Bill Gates thì bỗng nhiên phần tài sản bình quân của nhóm đã tăng đột ngột. Như vậy chiều cao của Yao Ming chính là loại Mediocristan còn tài sản của Bill Gates thuộc vào loại Extremistan.
>> Tham khảo: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là gì? Vai trò, phương pháp lập và cách đọc
Đặc điểm của hiện tượng thiên nga đen
Đặc điểm của hiện tượng thiên nga đen
Thuật ngữ hiện tượng thiên nga đen sẽ được phổ biến bởi Nassim Nicholas Taleb. Ông là một giáo sư tài chính, nhà văn và cựu thương nhân của Phố Wall.
Có 3 yếu tố chính khi nói về hiện tượng thiên nga đen ở trong sách của Taleb đó là:
- Hiện tượng thiên nga đen vượt quá những dự đoán bình thường và rất hiếm khi xảy ra. Tuy nhiên luôn có những lời giải thích hợp lý được đưa ra sau khi mà hiện tượng thiên nga đen xảy ra
- Sự kiện thiên nga đen xảy ra sẽ đi kèm với đó luôn có những ảnh hưởng cực lớn, gây hậu quả thảm khốc.
- Sự kiện thiên nga đen luôn bất ngờ và thường được xem là “không thể xảy ra”.
Đặc điểm đầu tiên chính là của những giải thích hồi cứu. Con người luôn luôn cần có sự giải thích và biện minh cho sự kiện bất ngờ. Tuy nhiên, trên thực tế thì hoàn toàn không thể đoán trước được sự kiện hiệu ứng thiên nga đen này sẽ xảy ra vào lúc nào.
Và khi hiện tượng Black Swan xảy ra thì các nhà phân tích thường sàng lọc dữ liệu để có thể đưa ra được những lời lý giải hợp lý. Tuy nhiên, vẫn không thể dự đoán trước được về một hiện tượng thiên nga đen. Sự kiện thiên nga đen thường sẽ có ý nghĩa cực đoan và mang đến những ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực.
Các sự kiện thiên nga đen đã làm cho thế giới “chao đảo”
Các sự kiện thiên nga đen đã làm cho thế giới “chao đảo”
Nếu như chúng ta nói về thị trường tài chính thì nhất định sẽ không thể bỏ qua sự kiện thiên nga đen chứng khoán nổi bật dưới đây.
Khủng hoảng tài chính Châu Á vào năm 1997
Cuộc khủng hoảng châu Á ở trong giai đoạn 1997–1998 đã gây ra sự sụt giảm về tỷ giá hối đoái của đồng tiền quốc gia nhiều nước Đông Nam Á, phá sản của ngân hàng cùng với sự trì trệ chung của nền kinh tế châu Á vào cuối những năm 1990.
Vào giữa thập kỷ cuối của thế kỷ 20 thì các nước trong khu vực bao gồm có Thái Lan, Philippines, Malaysia, Indonesia và Hàn Quốc đã phải trải qua một thời kỳ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng. Sự tăng trưởng này thì phần lớn được hỗ trợ bởi những gói vay đến từ nước ngoài và được thúc đẩy bởi chính sách tiền tệ tự do của Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ cùng với điều khoản cho vay thuận lợi bằng nội tệ. Kết quả dẫn đến nền kinh tế của các nước châu Á bị tình trạng tín dụng quá mức, gây ra một sự sai lệch lớn và sụp đổ.
Bong bóng Dotcom
Sự kiện bong bóng dotcom đã xảy ra vào năm 2001 làm cho thị trường công nghệ sụp đổ. Thị trường chứng khoán cũng đã lao dốc kéo theo sự suy thoái kinh tế. “Bong bóng Dotcom” đã được quan sát từ năm 1995 đến 2001.
Bong bóng được hình thành bởi sự gia tăng cổ phiếu của những công ty Internet (chủ yếu là của Mỹ), cũng như sự xuất hiện của số lượng lớn các công ty Internet mới. Cổ phiếu của các công ty này hứa hẹn tích hợp công nghệ Internet đã gia tăng vọt về giá trị. Tuy nhiên, có nhiều mô hình kinh doanh mới lại không hiệu quả, hình thành nên làn sóng phá sản. Vào đầu những năm 1990 và 2000, do đầu cơ và sự lạc quan không được chính đáng nên các nhà đầu tư đã mất khoảng 5 nghìn tỷ đô la.
Vụ tấn công 11/9
Hiện tượng thiên nga đen ở trên thị trường chứng khoán không phải là một ví dụ duy nhất. Ngày 11 tháng 9 năm 2001 được xem là một trong những ngày bi thảm nhất. Những kẻ khủng bố đã cướp máy bay dân dụng cùng với hành khách ở trên máy bay và đưa họ đến tòa tháp đôi của Trung tâm Thương mại Thế giới tại New York. Đó chính là một mất mát thảm khốc bởi có hơn 2.900 người chết ở trong vụ tấn công.
Ngay sau đó thì Hoa Kỳ đã phát động một chiến dịch chống khủng bố với quy mô lớn. Tuy nhiên, sau thảm kịch thì có một số người bắt đầu tuyên bố rằng những sự kiện của ngày 11 tháng 9 có thể đã được dự báo từ trước.
Khủng hoảng tài chính thế giới vào năm 2008
Sự kiện này xảy ra một năm sau khi đã xuất bản cuốn sách của Taleb, nơi mà ông sử dụng thuật ngữ này. Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu cũng bắt đầu bằng cuộc khủng hoảng tài chính Hoa Kỳ vào năm 2007 – 2008. Chỉ số S&P 500, bao gồm có 500 công ty lớn nhất nước Mỹ đã giảm đến 38,49% trong năm 2008.
Suy thoái kinh tế nghiêm trọng đến mức mà ngân hàng đầu tư Lehman Brothers đã phải nộp thủ tục phá sản lớn nhất ở trong lịch sử – 25 nghìn người mất việc làm cùng công ty – 46 tỷ đô la giá trị thị trường. Ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng cũng gây tác động đến thị trường chứng khoán thế giới và khi đó đã mất khoảng 10 nghìn tỷ USD.
Một số sự kiện thiên nga đen gần đây
Một vài sự kiện thiên nga đen gần đây có thể được kể đến: Brexit (Anh rời EU) vào năm 2016 hoặc đại dịch Covid-19 từ đầu 2020 đã làm cho cả thế giới điêu đứng.
Trong quý I/2021 thì giao dịch thương mại giữa Anh và EU đã giảm 14% so với cùng kỳ 2020. Tăng trưởng nền kinh tế của Anh cũng giảm 1,5%.
Đợt dịch Covid-19 kéo dài của việc giãn cách xã hội gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế cả nước. Theo đó thì chỉ số GDP 6 tháng đầu năm 2020 có mức giảm kỷ lục nhất kể từ khi bắt đầu tính và công bố GDP theo quý ở Việt Nam: 1,82%. Tổng số vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam trong năm 2020 giảm đến 25% so với 2019. Tỷ lệ thất nghiệp đã đạt mức tăng chóng mặt. So với cùng kỳ năm 2020 thì quý II/2021 tỷ lệ thất nghiệp và tình trạng thiếu việc làm là 2,4% và 2,6%.
Nhà đầu tư nên làm gì khi xuất hiện hiện tượng thiên nga đen
Nhà đầu tư nên làm gì khi xuất hiện hiện tượng thiên nga đen
Thiên nga đen có thể gây ảnh hưởng đến hầu hết các khu vực và đôi khi nó sẽ xảy ra ngay lập tức. Vậy các nhà đầu tư cần phải làm thế nào để có thể bảo vệ chính mình? Trong cuốn sách của mình thì Taleb đã viết rằng cách tốt nhất để có thể giảm bớt sức ảnh hưởng của thiên nga đen đó là không cố gắng dự đoán nó. Theo tác giả, thay vào đó thì mọi người cần phải hiểu được tính tất yếu của nó và xây dựng những kế hoạch ổn định, bền vững nhằm giúp giảm khả năng xảy ra một sự kiện như vậy.
Thiên nga đen đến vô cùng đột ngột và không báo trước. Do vậy mà nhà đầu tư nên cố gắng bảo vệ danh mục đầu tư của mình càng nhiều càng tốt trước sự nghịch cảnh. Có một số nguyên tắc sau đây cần phải lưu ý ở trước sự kiện thiên nga đen chứng khoán nói riêng và đối với nền kinh tế nói chung.
Chấp nhận ý tưởng rằng hiện tượng thiên nga đen tiếp theo nhất định sẽ đến
Khi nhà đầu tư nghiên cứu lịch sử chuyển động của thị trường thì họ sẽ thấy rõ ràng rằng những sự kiện xấu luôn xảy ra. Vì thế mà tai nạn không nên đến bất ngờ, nó nên là một chu kỳ bình thường của cuộc sống.
Hãy tận dụng các cơ hội mà thiên nga đen mang lại
Khi mà thị trường chứng khoán giảm và giá của cổ phiếu sụt giảm bởi một sự kiện như vậy, thì việc đầu tư vào các doanh nghiệp bền vững là điều đáng cân nhắc. Các doanh nghiệp lớn sẽ có thể thoát ra khỏi sự khủng hoảng và giá trị tài sản cũng tăng trở lại một cách nhanh chóng hơn. Tuy nhiên một nguyên tắc cần phải lưu ý đó là không vay tiền quá nhiều để đầu tư.
Đa dạng hóa phần danh mục đầu tư
Lời khuyên này sẽ hoàn toàn phù hợp cho tất cả các nhà đầu tư. Nhà đầu tư cần phải nhớ rằng, nếu như bạn chỉ có một tài sản ở trong danh mục đầu tư của mình thì bạn sẽ bị ảnh hưởng rất nghiêm trọng bởi thiên nga đen. Để đảm bảo được các khoản đầu tư của mình thì bạn hãy luôn đa dạng hóa rủi ro để phòng một số trường hợp ở một lĩnh vực nào đó gây bất trắc thì bạn cũng không bị tác động quá nhiều đến cuộc sống hiện tại.
Kết luận
Hiện tượng thiên nga đen là một điều rất hiếm và không thể thường xuyên xảy ra. Tuy nhiên, nếu như nó xảy ra thì các nhà đầu tư không nên mất bình tĩnh. Hãy cẩn thận việc phân tích thị trường và tránh tình trạng bán tháo. Hy vọng bài viết đã giúp nhà đầu tư hiểu hơn về hiện tượng thiên nga đen – hiện tượng có sức ảnh hưởng rất lớn đến toàn thế giới.
Nếu nhà đầu tư còn thắc mắc hoặc cần hỗ trợ tham gia đầu tư trên thị trường khoán thì hãy liên hệ ngay đến Mytrade chúng tôi qua HOTLINE 1900 966 935 – 0983 66 88 83 để được những chuyên gia trong ngành giải đáp một cách nhanh nhất. Tải app MyTrade ngay hôm nay để có thể trải nghiệm được nền tảng đầu tư chứng khoán mới tại:
– Apple Store: https://apps.apple.com/us/app/mytrade-đầu-tư-cho-mọi-người/id1610468053
– Google Play: https://play.google.com/store/apps/details?id=vn.ftv.mytrade
Tải app MyTrade để có thể trải nghiệm được ngay nền tảng đầu tư chứng khoán mới
_thumb_350.jpg)
_thumb_350.jpg)