Thuế gián thu là loại thuế quan trọng trong việc giúp Nhà nước tạo ra ngân sách. Để hiểu hơn về nó cũng như những kiến thức có liên quan khác, bạn có thể tìm hiểu qua bài viết của chúng tôi sau đây. Bài viết sau của chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết để có thể hiểu được thuế gián thu là gì, cách phân biệt loại thuế này với thuế trực thu, cũng như ví dụ thực tế giúp bạn hình dung về thuế gián thu khách quan nhất.
Thuế gián thu là gì?
Thuế gián thu là gì?
Thuế gián thu do một thực thể thuộc chuỗi cung ứng (thường là nhà sản xuất hoặc bán lẻ) thu và nộp cho Chính phủ. Hiểu một cách đơn giản thì người chịu thuế là người tiêu dùng, nhưng người nộp thuế là nhà sản xuất hoặc nhà bán lẻ. Thuế gián thu sẽ được chuyển cho người tiêu dùng tương tự như một phần của giá mua hàng hóa hoặc dịch vụ. Người tiêu dùng cuối cùng phải thực hiện trả thuế bằng cách trả nhiều tiền hơn giá trị thực của sản phẩm.
Một số loại thuế gián thu phổ biến ở Việt Nam bao gồm: thuế doanh thu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng (giá trị gia tăng, thuế xuất nhập khẩu,...
Ví dụ: Khi mua hàng tại siêu thị, cửa hàng tiện lợi,… bạn sẽ nhận lại được hóa đơn. Cuối mỗi hóa đơn luôn có thông tin về thuế giá trị gia tăng. Tùy từng sản phẩm sẽ có những mức thuế suất khác nhau (0%, 5% hay 10%,…). Đây là một phần của thuế gián thu bạn phải chi trả khi bạn mua hàng hóa và dịch vụ.
Đặc điểm của thuế gián thu
Đặc điểm của thuế gián thu
Thuế gián thu có những đặc điểm sau:
- Người nộp thuế theo Luật và người trả thuế sẽ không đồng nhất với nhau. Cụ thể:
Chủ thể nộp thuế (hay đối tượng nộp thuế) là các tổ chức, cá nhân sản xuất và kinh doanh hàng hóa, cung ứng dịch vụ.
Chủ thể chịu thuế (hay đối tượng chịu thuế) là người tiêu dùng cuối cùng.
- Thuế gián thu là một bộ phận cấu thành giá của hàng hóa, dịch vụ trên thị trường.
- Đồng thời, thuế gián thu cũng chịu ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua cơ chế về giá cả trên thị trường.
Tuy nhiên, sự ảnh hưởng đó của loại thuế gián thu không những chịu sự chi phối của quan hệ cung cầu trên thị trường mà nó còn phụ thuộc vào bản chất của thị trường, trong đó có sự tác động của thuế, tức thị trường đó cạnh tranh hay độc quyền.
- Thuế gián thu có sự dịch chuyển gánh nặng thuế trong một số trường hợp nhất định.
- Tính lũy thoái.
- Thuộc vào loại thuế này, có những sắc thuế mà cơ sở đánh thuế là các khoản thu nhập sử dụng để tiêu dùng. Ở nước ta, thuế gián thu gồm: thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu /nhập khẩu hay thuế bảo vệ môi trường...
>> Tham khảo thêm: Tiền pháp định là gì? Phân loại, ưu nhược điểm của tiền pháp định
Các loại thuế gián thu
Các loại thuế gián thu
Hiện nay ở Việt Nam, thuế gián thu bao gồm những loại như:
- Thuế doanh thu
- Thuế tiêu thụ đặc biệt
- Thuế xuất khẩu
- Thuế nhập khẩu
- Thuế VAT
Bản chất lũy thoái của thuế gián thu
Bản chất lũy thoái của thuế gián thu được thể hiện ở các khoản phí được áp dụng bình đẳng đối với người nộp thuế. Cho dù họ có thu nhập như thế nào, giàu hay nghèo thì mọi người đều có nghĩa vụ đóng thuế cho Nhà nước. Nhưng, nhiều người cảm thấy tính lũy thoái trên có thể gây nên gánh nặng cho những người có thu nhập thấp hơn vì họ phải trả số thuế tương đương với người có thu nhập cao hơn mình.
Ví dụ: thuế nhập khẩu với một chiếc tivi từ Nhật Bản sẽ bằng nhau, bất kể là thu nhập của người tiêu dùng cao hay thấp khi mua tivi thì khoản thu này hoàn toàn không liên quan đến thu nhập của một người. Những người kiếm được 5 triệu/tháng cũng phải chi trả cùng số tiền thuế giống như người kiếm được 100 triệu/tháng. Thực tế, bản chất lũy thoái của thuế gián thu gây ra rất nhiều gánh nặng hơn đối với người nghèo với thuế trực thu.
Ngoài ra, cũng có những lo ngại thuế gián thu có thể được sử dụng để thúc đẩy một chính sách cụ thể nào đó của chính phủ bằng cách đánh thuế một số ngành mà không phải tất cả. Vì lý do này cho nên một số nhà kinh tế cho rằng thuế gián thu dẫn đến kém hiệu quả của thị trường và làm thay đổi về giá thị trường so với giá cân bằng của chúng.
Công thức tính thuế gián thu
Như đã đề cập trên, thuế gián thu có nhiều loại cho nên công thức tính thuế của mỗi loại cũng không giống nhau. Chúng tôi có bài hướng dẫn cách tính thuế gián thu riêng cho từng loại thuế, giới hạn trong bài viết này chúng tôi chỉ lấy một số ví dụ minh họa để bạn dễ hình dung.
Ví dụ 1: Tính toán thuế Giá trị gia tăng
Công ty A xuất bán một lô hàng gồm 5000 hộp sữa cho trẻ em với giá bán là 800.000đ/hộp. Để khuyến mãi nhân dịp Tết Nguyên Đán, công ty đã quyết định giảm giá bán đi 5%. Vậy giá tính thuế của lô hàng này sẽ là:
Giá tính thuế của một hộp sữa bằng: 800.000 – (800.000 x 0.05) = 760.000 đ.
Giá tính thuế của lô hàng 5.000 cái bằng: 760.000 x 5.000 = 3.800.000.000
⇒ Như vậy, giá tính thuế của cả lô hàng này sẽ là 3.800.000.000 đồng.
Ví dụ phổ biến nhất về thuế gián thu chính là thuế nhập khẩu. Người đi buôn hàng hóa phải nộp thuế ở thời điểm nhập khẩu hàng hóa đó. Nếu như nhà nhập khẩu tiếp tục bán lại hàng hóa cho người tiêu dùng, trên thực tế, chi phí thuế quan đã được ẩn trong giá người tiêu dùng phải trả. Người tiêu dùng có thể không biết được điều này, nhưng họ vẫn sẽ gián tiếp thực hiện trả thuế nhập khẩu.
Về cơ bản, bất cứ loại thuế hoặc phí nào do Chính phủ áp dụng thuộc cấp sản xuất đều là thuế gián thu. Trong những năm gần đây, có nhiều quốc gia đã áp đặt mức phí phát thải carbon đối với những nhà sản xuất. Phần lớn đây là loại thuế gián thu vì chi phí của chúng sẽ được chuyển cho người tiêu dùng.
Thuế bán hàng có thể thu trực tiếp hoặc thu gián tiếp. Nếu chúng chỉ được áp đặt với nguồn cung cuối cùng cho người tiêu dùng, chúng sẽ là thuế trực tiếp. Nếu chúng được áp dụng như thuế giá trị gia tăng (VAT) trong quá trình sản xuất thì chúng sẽ là thuế gián tiếp.
Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
Về mức độ tác động đến nền kinh tế
Thuế trực thu: Ít có tác động vào giá cả của thị trường (vì nó thường đánh vào kết quả kinh doanh hay kết quả thu nhập sau một kỳ kinh doanh)
Thuế gián thu: Ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả của thị trường (vì thuế được cộng vào giá bán của hàng hóa dịch vụ)
Mức độ quản lý
Thuế trực thu: Khó thu; dễ trốn thuế nhất là đối với những nước đang phát triển như Việt Nam, việc thanh toán diễn ra chủ yếu bằng tiền mặt; nhà nước không kiểm soát được mức thu nhập thực tế của người nộp thuế.
Thuế gián thu: Dễ thu thuế vì được cấu thành giá bán hàng hóa, dịch vụ; người tiêu dùng nếu có trình độ dân trí chưa cao thì không thấy được. Do đó, hầu hất các nước nghèo, chậm phát triển thường xem thuế gián thu là nguồn thu chủ yếu. Trong lúc những nước phát triển lại lấy thuế trực thu là nguồn thu chính của ngân sách.
Ưu điểm
Thuế trực thu: đảm bảo sự công bằng giữa những người chịu thuế
Thuế gián thu: dễ dàng cho cơ quan thu thuế
Nhược điểm
Thuế trực thu: khó thu thuế
Thuế gián thu: khó để bảo đảm công bằng giữa những người nộp thuế.
Đối tượng phải chịu thuế
Từ khái niệm về hình thức thu thuế trực thu và gián thu ta thấy rằng thuế trực thu là người nộp thuế chính sẽ là người chịu thuế, nhưng đối với thuế gián thu lại không đồng nhất hai đối tượng nộp thuế và chịu thuế với nhau.
Phương thức để điều tiết
Thuế trực thu thì điều tiết trực tiếp vào thu nhập của những đối tượng chịu thuế, nhưng đối với thuế gián thu thì sẽ điều tiết gián tiếp thông qua giá bán hàng hóa dịch vụ mà không điều tiết vào thu nhập của người chịu thuế.
Loại thuế áp dụng
Đối với thuế trực thu được áp dụng để thu những loại thuế bao gồm: thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp. Còn đối với thuế gián thu là phương thức thu những loại thuế như thuế gái trị gia tăng VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu.
Hiệu quả thu thuế
Đối với phương thức thu thuế trực thu sẽ tương đối khó khăn trong quá trình thu thuế do tâm lý của người nộp thuế. Trên thực tế Nhà nước gặp khó khăn trong quá trình thu những loại thuế theo phương thức thu thuế trực thu do người nộp thuế thường hay trốn thuế, xác định mức đóng thuế thường sẽ không được chính xác dẫn đến việc thất thoát nguồn thu từ Ngân sách nhà nước. Đối với phương thức thu thuế gián thu thì hiệu quả đạt cao hơn trong quá trình thu thuế vì người nộp thuế không phải là người chịu thuế theo quy định của luật nên tâm lý của người chịu thuế thường không trốn tránh hay thực hiện những hành vi gian dối để giảm mức thuế cần phải nộp cho Ngân sách nhà nước.
Phạm vi thu thuế
Đối với thuế trực thu có phạm vi thu thuế nhỏ, hẹp hơn so với thuế gián thu vì thuế trực thu điều tiết trực tiếp trong thu nhập của người chịu thuế trong khi với thuế gián thu thì điều tiết gián tiếp thông qua giá cả của hàng hóa hoặc chi phí dịch vụ cung cấp áp dụng đa số với tất cả những hàng hóa, dịch vụ trừ các trường hợp theo quy định của pháp luật về thuế.
Như vậy, đối với người chịu thuế sẽ cảm thấy hình thức thuế gián thu hợp lý hơn, đối với Nhà nước thì hình thức này cũng có lợi cho Nhà nước trong việc thu thuế.
Kết luận
Trên đây là những kiến thức cơ bản về thuế gián thu là gì? Đây là loại thuế mà ai trong chúng ta cũng đều cần hiểu rõ. Bởi tính chất quan trọng và liên quan mật thiết đến tài chính cũng như trách nhiệm của mỗi chúng ta đối với quốc gia. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã giải mã được câu hỏi “Thuế gián thu là gì” cũng như phân biệt được nó với loại thuế trực thu. Hãy nhớ truy cập vào Mytrade thường xuyên để thu nạp được nhiều kiến thức bổ ích trong tương lai nhé.
MyTrade cùng khách hàng tận dụng tối đa mọi cơ hội trên thị trường nhằm mang lại lợi nhuận tối ưu. Nếu bạn có câu hỏi thắc mắc nào về thuế gián thu là gì? hãy liên hệ đến chúng tôi để được tư vấn và cung cấp thông tin hữu ích. Liên hệ theo số Hotline 1900966935 – 0983.668.883 để được hỗ trợ tốt nhất.
– Apple Store: https://apps.apple.com/us/app/mytrade-đầu-tư-cho-mọi-người/id1610468053
– Google Play: https://play.google.com/store/apps/details?id=vn.ftv.mytrade
Tải app MyTrade để có thể trải nghiệm ngay nền tảng đầu tư chứng khoán mới
