Hiện nay, tiền pháp định là loại hình tiền tệ được lưu hành phổ biến nhất. Mặc dù nghe tên khá xa lạ nhưng Việt Nam đồng, Đô la Mỹ hay đồng Nhân dân tệ đều là tiền pháp định. Loại hình tiền này được sử dụng rộng rãi vào thế kỷ 19 như một loại tiền tệ toàn cầu. Thế nhưng bản thân nó cũng có những ưu và nhược điểm rõ ràng. Vậy cụ thể, tiền pháp định là gì? Loại tiền này hoạt động như thế nào và ưu, nhược điểm ra sao? Hãy cùng Mytrade tìm hiểu trong bài viết sau.
Tiền pháp định là gì?
Tiền pháp định là gì?
Tiền pháp định (tiếng Anh gọi là Fiat) còn có tên gọi khác là tiền định danh. Đây là đồng tiền được phát hành bởi Nhà nước. Bản thân loại tiền này không có giá trị ngược lại, giá trị của nó đã được gán bởi Chính phủ của mỗi một quốc gia. Đồng thời, giá trị này cũng chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu khác nhau, làm cho nó mất giá hoặc cũng có thể có giá hơn tùy vào từng thời điểm khác nhau.
Các loại tiền tệ được phép lưu hành phổ biến hiện nay trên thị trường đều là tiền pháp định. Ví dụ, ở Việt Nam là Việt Nam Đồng (viết tắt là VND), tại Mỹ là đồng Đô La Mỹ (viết tắt là USD),… Đây là phương tiện giao dịch chủ yếu trên thị trường hiện tại. Tiền pháp định được phát hành bởi 2 hình thức chính là tiền giấy hoặc đồng xu. Trong đó, đồng xu thường được sử dụng phổ biến ở các nước phương Tây hơn.
Loại tiền này xuất hiện đầu tiên tại Trung Quốc vào khoảng những năm 1.000 sau Công nguyên. Sau đó, nó được sử dụng phố biến song song với tiền hàng hóa (đây là loại tiền để lấy hàng hóa – thường là những kim loại quý như bạc, vàng,… làm phương tiện trao đổi).
Tuy nhiên, hiện tại cùng với sự nổi lên của loại tiền điện tử, nhiều quốc gia đã kết hợp 2 loại tiền này với nhau nhằm phát hành tiền điện tử pháp định. Đây được xem là loại hình được phát hành bởi Nhà nước tương tự tiền pháp định nhưng nó chỉ tồn tại dưới dạng điện tử chứ không phải dưới dạng vật lý. Trung Quốc cũng chính là quốc gia tiên phong trong việc phát hành loại tiền này với e-CNY.
Lịch sử ra đời của tiền pháp định
Trung Quốc là quốc gia đầu tiên trên thế giới cho lưu hành tiền pháp định. Nó ra đời vào khoảng thế kỷ 10, chủ yếu ở triều Nguyên, Đường, Tống, Minh. Vào thời nhà Đường (tồn tại từ năm 618 đến năm 907), nhu cầu về tiền kim loại quý vượt quá so với nguồn cung sẵn có. Vì vậy, người dân bắt đầu sử dụng tiền giấy tương tự như một văn bản thế chấp thay cho vàng hoặc bạc.
Sự thiếu hụt về tiền xu trong những năm 1.000 buộc mọi người đổi từ tiền xu sang tiền giấy. Vào thời Tống (tồn tại từ 960 đến năm 1276), có một ngành kinh doanh bùng nổ tại Tứ Xuyên dẫn đến tình trạng thiếu tiền đồng. Các nhà phát hành bắt đầu sử dụng tiền giấy nhằm quy ước giá trị tiền để thay thế cho tiền đồng. Tiền giấy lần đầu tiên trở thành loại tiền hợp pháp vào thời nhà Nguyên (tồn tại từ năm 1276 đến năm 1367).
>> Tham khảo thêm: Diễn đàn chứng khoán là gì? Các diễn đàn chứng khoán lớn nhất Việt Nam
Các loại tiền pháp định
Các loại tiền pháp định
Tiền pháp định tại mỗi quốc gia sẽ được quy định và phân thành từng loại riêng. Cụ thể ở một số nước như sau:
- Tại Việt Nam: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là cơ quan duy nhất được phát hành tiền pháp định, sử dụng làm phương tiện thanh toán và không hạn chế ở lãnh thổ Việt Nam. Tại Việt Nam hiện nay thì tiền giấy và tiền polymer được song song lưu hành.
- Tại Mỹ: Tiền xu và tiền giấy (gồm cả tiền giấy của Cục dự trữ liên bang và giấy bạc lưu thông của Ngân hàng dự trữ liên bang và ngân hàng quốc gia) chính là tiền pháp định đối với tất cả nghĩa vụ nợ nần, các khoản đóng góp công cộng, thuế và phí.
- Tại Vương quốc Anh: Tiền xu có mệnh giá là 1 Bảng và 2 Bảng được xem là tiền pháp định với số lượng không bị hạn chế trên khắp các lãnh thổ. Tiền giấy cũng được lưu hành song song tại khắp đất nước.
- Tại Thụy Sĩ: Đồng Franc ở Thụy Sĩ được xem là loại tiền pháp định duy nhất. Theo đó, những khoản thanh toán tối đa 100 đồng xu Thụy Sĩ được xem là đồng tiền pháp định, còn giấy bạc ngân hàng chính là tiền pháp định với một số lượng không hạn chế.
- Khu vực Châu Âu (EU): Đồng xu và giấy bạc Euro là tiền pháp định ở hầu hết những quốc gia của khu vực Châu Âu kể từ ngày 1/1/2002.
Hoạt động của tiền pháp định
Hoạt động của tiền pháp định
Đối với loại tiền pháp định, chính phủ trực tiếp tác động đến giá trị của tiền và gắn tiền pháp định vào những điều kiện kinh tế. Giá trị của đồng tiền pháp định chỉ có thể tồn tại khi chính phủ có sự duy trì giá trị đó hay do hai bên trong giao dịch đồng ý giá trị của nó.
Tại một số quốc gia, chính phủ cùng ngân hàng trung ương sẽ có quyền kiểm soát hệ thống tiền tệ và đưa ra các chính sách về tiền tệ hoặc áp dụng những công cụ liên quan khi có sự kiện về tài chính và khủng hoảng xảy ra.
Tiền pháp định của một quốc gia có nguy cơ bị mất giá do lạm phát hoặc trở nên vô giá trị khi tình trạng siêu lạm phát xảy ra ở quốc gia đó bởi vì tiền pháp định không dựa vào nguồn dự trữ vật chất giống như dự trữ vàng hoặc bạc quốc gia
Khi người dân của một quốc gia đánh mất đi niềm tin vào tiền tệ của quốc gia đó thì khi đó tiền pháp định của quốc gia này không còn giữ được giá trị. Đây được xem là điểm khác biệt giữa tiền pháp định với tiền tệ bản vị vàng. Cụ thể là:
Tiền pháp định có thể không được chuyển đổi, thay đổi hay quy đổi sang bất kỳ thứ gì khác. Chính phủ sẽ tác động trực tiếp đến giá trị của tiền và quản lý hệ thống tiền tệ để ứng phó khi gặp phải khủng hoảng tài chính xảy ra như áp dụng chính sách về tiền tệ (có thể nới lỏng hoặc thắt chặt)...
>> Tham khảo thêm: Thuế gián thu là gì? Đặc điểm, phân loại thuế gián thu
Phạm vi sử dụng của tiền pháp định
Phạm vi sử dụng của tiền pháp định
Hiện nay, đồng tiền pháp định được chấp nhận rộng rãi ở trên toàn thế giới và có thể được sử dụng với mục đích có thể mua hầu hết mọi loại hàng hóa và dịch vụ.
Tiền pháp định gồm tiền giấy, tiền xu, khoản vay, tín dụng hoặc trái phiếu. Nếu các chủ thể đăng ký thẻ tín dụng hay khoản vay cá nhân được chấp thuận, các chủ thể đó đang sử dụng tiền trên cơ sở được đảm bảo và thỏa thuận.
Các chủ thể cũng được phép chuyển đổi tiền pháp định sang các loại tiền tệ khác khi đi du lịch hoặc gửi tiền trên khắp thế giới. Dịch vụ Chuyển tiền Quốc tế cho phép chủ thể sẽ có thể trả phí để nhằm mục đích gửi tiền.
Ưu điểm và nhược điểm của tiền pháp định
Tính ổn định tương đối và dễ kiểm soát là một trong những ưu điểm lớn nhất của tiền pháp định. Đối với loại tiền này, Nhà nước có thể dễ dàng trong việc quản lý nền kinh tế cũng như điều chỉnh nguồn cung một cách phù hợp. Tuy nhiên, những nỗ lực này không phải lúc nào cũng sẽ đem lại thành công. Nhiều chuyên gia cho rằng, thay vì việc phải chống chịu với những cú sốc kinh tế, đôi khi tiền pháp định còn khiến cho nó trở nên trầm trọng hơn nếu không kiểm soát tốt cung tiền.
Do đó, việc sử dụng tiền pháp định sẽ tồn tại cả ưu và nhược điểm. Đầu tiên là ưu điểm
Ưu điểm:
- Tiền pháp định không phải là một nguồn tài nguyên khan hiếm hoặc cố định như vàng nên sẽ giúp cho ngân hàng trung ương có thể kiểm soát tốt về nguồn cung.
- Tiền pháp định giúp cho chính phủ cùng ngân hàng trung ương quản lý tốt những yếu tố kinh tế có liên quan như cung tín dụng, lãi suất hoặc thanh khoản... để từ đó có thể ứng phó linh hoạt trước những sự kiện tài chính hoặc khủng hoảng kinh tế.
- Tiền pháp định mang tính thương mại quốc tế nếu như nó được sử dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới
- Tiền pháp định có độ thuận tiện và không phụ thuộc vào dự trữ vàng.
Nhược điểm
- Nếu như không kiểm soát tốt về nguồn cung và in quá nhiều có thể gây nên lạm phát. Ví dụ tiêu biểu cho vấn đề này là tình huống tại Zimbabwe vào những năm 2000. Để giải quyết vấn đề trong xã hội và nền kinh tế, Chính phủ của nước này đã in một số lượng tiền lớn để phát hành cho công chúng. Kết quả là đồng tiền quốc gia tại đây đã mất giá nghiêm trọng. Lạm phát của đất nước này rơi vào khoảng 230 – 500 tỷ phần trăm trong năm 2008.
- Do nguồn cung là vô hạn cho nên có thể làm tổn hại đến giá trị đồng tiền hoặc tạo ra hiện tượng bong bóng tiền tệ.
- Do gắn liền với Chính phủ cho nên khi Nhà nước gặp vấn đề thì đồng tiền cũng sẽ sụp đổ theo. Ngoài ra, do nó được kiểm soát bởi Nhà nước cho nên cũng có phần thiếu minh bạch, dễ bị ảnh hưởng bởi yếu tố con người.
Kết luận
Trên đây là chia sẻ của chúng tôi về tiền pháp định là gì. Mong rằng qua bài viết này, các bạn đã hiểu về tiền pháp định cũng như ưu và nhược điểm của loại tiền này. Để cập nhật thêm những kiến thức về lĩnh vực tài chính – chứng khoán thú vị, hãy ghé thăm Mytrade thường xuyên nhé!
MyTrade cùng khách hàng tận dụng tối đa mọi cơ hội trên thị trường để mang lại lợi nhuận tối ưu. Nếu bạn có câu hỏi thắc mắc nào về tiền pháp định là gì? hãy liên hệ đến chúng tôi để được tư vấn và cung cấp thông tin hữu ích. Liên hệ theo số Hotline 1900966935 – 0983.668.883 để được hỗ trợ tốt nhất.
– Apple Store: https://apps.apple.com/us/app/mytrade-đầu-tư-cho-mọi-người/id1610468053
– Google Play: https://play.google.com/store/apps/details?id=vn.ftv.mytrade
Tải app MyTrade để có thể trải nghiệm ngay nền tảng đầu tư chứng khoán mới
